«انسان» خاستگاه معرفتی مدارای عرفانی با تاکید بر اندیشه‌های امام خمینی (س)

امروزه مدارا علاوه بر یک الگوی اخلاقی، از مسائل مهم اجتماعی و سیاسی است. بسیاری از فیلسوفان در کنار تاکید بر مناسبات فردی به‌ضرورت مدارای اجتماعی تاکیددارند. توصیه به این نوع از مدارا مولود کثرت‌گرایی مبتنی بر دیدگاه هایی چند در معرفت‌شناختی است. تمایز معرفت‌شناسی کانت میان نومن و فنومن از آن جمله است ،نظریه ای که توسط جان هیک  تعمیم ودر کنار مفاهیم و مبانی دیگر در حالی که آن را منتسب به عارفان مسلمان می دانست، به عرصه معرفت دینی و مسئله نجات  کشاند تا درنهایت دلیلی برای توصیه به مدارای اجتماعیسیاسی باشد.پژوهش پیش رو می کوشد پس از نقل و نقد نظریه  و انتساب هیک ، مبنایی جایگزین  برای کثرت‌گرایی معرفی کند. بر اساس این مدل پیشنهادی برگرفته از عرفان با تاکید بر نظرات امام خمینی «انسان» به‌عنوان برترین مظهر ، خاستگاه«مدارا» است و مدارا نه محصول کثرت‌گرایی بلکه مولود انسان‌شناسی متعالی است. برآیند این مدل تمایز میان عقاید و باورها از یک‌سو و صاحبان آن از سوی دیگر است و می‌توان در همان حال که شخص را نسبت به باورها و رویه­ ها منتقد باقی گذارد، در برابر دارندگان یا عاملان آن روادار نگاه داشت و به نتایج غیرمنطقی کثرت‌گرایان و یا تعصب خام انحصارگرایان نیز تن نداد.

“Man”, Epistemological Origin of Mystical Toleration with an Emphasis on Imam Khomeini’s Views

Today, toleration is an important social and political behavior in addition to being an ethical pattern. Many philosophers have placed emphasis on the need for practicing social toleration along with observing such behavior in personal relations. Recommendations on observing this type of toleration come from pluralism based on certain viewpoints in epistemology. An instance is Kant’s distinction between phenomena and noumena, a theory that was generalized by John Hick and introduced into religious epistemology and also into the issue of salvation as a concept attributed to the Muslim mystics in order to ultimately serve as a reason for recommendations on socialpolitical toleration. This work intends to narrate and take a critical approach toward the theory and generalization by Hick in a bid to introduce a substitute theory for pluralism. Based on the proposed model taken from mysticism and enriched by Imam Khomeini’s views, “man” is the origin of toleration as the best manifestation; hence, toleration is not a product of pluralism but an outcome of transcendental anthropology. This model results in distinction between beliefs on one side and their proponents on the side so that the person can be held at a position to be critical of the beliefs and procedures, to tolerate proponents of such beliefs and associated factors, and to avoid falling to the illogical outcomes of the pluralists or the shallow bias of the monopolists.