آزادی مقاومت در اندیشه فقه سیاسی انقلاب اسلامی ایران با رویکرد بر نظر امام خمینی(س)

مفهوم آزادی یکی از ضروریات حیاتی و تکامل‌بخش زندگی انسان به شمار می‌آید. آزادی مقاومت به‌عنوان یکی از انواع آزادی به دنبال آگاهی بخشیدن و مشروعیت دادن این حق در برابر مبارزه با دولت‌های داخلی استعماری و استبدادی و استقلال در زندگی مقابل قدرت‌هاست. در حقیقت مبنای آزادی مقاومت همانا عدالت بوده که اسلام در تمام شئون خود بر آن تاکید نموده است. لذا اندیشه فقه سیاسی به‌عنوان مدبر شئون جامعه عمل کرده و حقوق و تکالیف انسان را بر اساس شریعت در مسائل سیاسی و اجتماعی بیان می‌کند. آزادی مقاومت در اشکالی چون نافرمانی مدنی و انقلاب، ظهور و بروز پیدا می‌کند. به‌طوری‌که خاستگاه و زیربنای آن را می‌توان در سه دسته دینی، جامعه‌شناختی، انسان‌شناسی جستجو نمود. رد پای حق بر آزادی مقاومت در ادله نقلی کتاب و سنت و قواعد فقهی مصلحت، عدالت، اهم و مهم، حرمت بدعت، تقیه و نفی سبیل یافت می‌شود. البته شایان‌ذکر است که دایره جواز آزادی مقاومت هرگاه منجر به اختلال نظام اجتماعی، اضرار به غیر، تضعیف اسلام یا دولت اسلامی شود با شرایطی محدود می‌گردد.

Freedom to Resist in Political Jurisprudence of Iran’s Islamic Revolution with an Emphasis on Imam Khomeini’s Viewpoints

Abstract Freedom is a key concept and a vital necessity that enriches human life to the full. Freedom to resist is a kind of freedom that seeks to promote awareness and to legitimize this right in the fight against domestic despotic and colonial rule and in gaining independence in life against the external powers. Justice is indeed the cornerstone of freedom to resist, something that Islam has emphasized in all its aspects. Therefore, the theory of political jurisprudence contrives and constitutes various aspects of the society and expresses human rights and duties based on Sharia law in various political and social issues. Freedom to resist emerges in such forms as civil disobedience and revolution, so that its infrastructures may be sought in three religious, sociological and anthropological groups. It can be also traced in traditions and narratives, the Book and in the jurisprudential principles of expediency justice, important and more important issues, prohibition of innovative manners, dissimulation and principle of no foreign influence. It bears mentioning that freedom to resist may be limited when its strength of action leads to violation of the social order, damage to others, and weakening of Islam or Islamic government.