مرگ، قیامت و امور آخرتی در آثار عرفانی امام خمینی(س)

اعتقاد به معاد و قیامت، یکی از اصول مسلّم ادیان توحیدی و به‌خصوص دین اسلام است؛ به‌طوری‌که نزدیک به یک‌سوم آیات قرآن به معاد اختصاص‌یافته است. مفسران آیات قرآن را حمل بر ظاهر آن‌ها نموده، آن‌ها را انذار، وعده‌ووعید خداوند می‌دانند؛ اما عارفان با توجه به تاویل آیات، باطن آن‌ها را گویای مفاهیم دیگری می‌دانند. در همین راستا، امام خمینی نیز آیات معاد را تاویل نموده است؛ او قبر را عبارت از ملکات انسان و فشار قبر را نیز ملکات ناشایست انسان می‌داند که پس از مرگ برای انسان کشف خواهد شد. ایشان نیز پیرو حکما و عرفا، بهشت و جهنم را بنا به‌قاعده امکان اشرف، اکنون موجود دانسته، فنای در ذات احدیت را قیامت کبرا و خروج سالک از افق تعینات در قوس صعود را یوم‌القیامه می‌داند. این پژوهش، با مروری بر آثار عرفانی امام، سعی در تبیین دیدگاه ایشان در مورد امور آخرتی از قبیل قبر، برزخ و قیامت دارد.

Death, Day of Judgment and the Hereafter Affairs in Imam Khomeini’s Mystical Works

Belief in Resurrection and Doomsday is one of the indisputable principles of the monotheist religions, in particular Islam, so that almost onethird of the verses of the Holy Quran are on Resurrection. Interpreters of the Holy Quran consider these verses, in surface meaning, as Divine words for punishment and reward but theosophists pay attention to the deepstructure meaning of the verses and extract many other concepts. To that end, Imam Khomeini has interpreted verses on Resurrection. To him, grave is a sign of human habits and the straitness of the grave as a sign of bad habits that will be exposed to man after his death. Agreeing with the scholars and theosophists, Imam Khomeini also considers the Heaven and Hell – according to the principle of “imkani ashraf”(nobler possibility) – as the two existing realities, and believes that strong belief in Oneness of God is Greater Doomsday, while distraction of the wayfarer from the path of God is “Yawm ulQiamah” or the Day of Resurrection. This paper intends to clarify Imam Khomeini’s views on Resurrection, Doomsday and Afterlife affairs based on a review of his theosophical works.