بررسی تطبیقی غنا و خوانندگی در فقه اسلامی با رویکردی بر نظر امام خمینی(س)

مسئله «غنا و خوانندگی» با توجه به‌اجمال نصوص وارده، محل بحث و نظر دیدگاه­های مختلف فقه مذاهب اسلامی است؛ برخی مقوم تعاریف خود در خصوص غنا را بر ارکانی چون طرب، لهو و تناسب با مجالس معصیت معرفی نموده و برخی تعاریف را شرح لفظی دانسته و مرجع تشخیص را به عرف واگذار نموده‌اند. بدیهی است با توجه به تشویش در مفهوم غنا، احکام مربوطه نیز مختلف باشند؛ دراین‌بین امام خمینی نیز در سال‌های قبل از انقلاب، در متون ارزشمند فقهی خویش، اولین رکن در تعریف غنا را صدای انسانی می­دانند که فی‌الجمله دارای رقت و زیبایی ذاتی بوده و قابلیت ایجاد طرب برای نوع مردم را دارا باشد و بر این اساس حرمت غنا را ذاتی برشمرده و موارد استثنا را متوقف بر دلیل دانسته­اند؛ اما پس از انقلاب با توجه به ابداع تئوری زمان و مکان و اعتقاد ویژه ایشان به تبدل موضوعی احکام، به‌عنوان فقیهی نواندیش و عقل­گرا موضوعیت فقهی غنا را به دلیل تحول کارکرد که در زمان نزول وحی تنها کاربردی لهوی داشت و موجب غفلت از یاد خدا بود؛ در رساله استفتائات خویش مورد تجدیدنظر فقهی قرار داده و مرجع تشخیص در خصوص مطرب بودن غنا را به عرف واگذار نموده‌اند.این نوشتار ضمن بررسی آرای مختلف فقهی اعم از امامیه و اهل سنت، ادله موافقان و مخالفان و موارد استثنا بر حکم فقهی حرمت غنا و برخی فروعات را مورد تدقیق نظر قرار داده و با توجه به مجمل بودن تعاریف غنا در نصوص شرعی و تحول کارکردی در موضوعیت فقهی آن، عرف را سزاوارترین میزان در تعیین حکم فقهی غنا می­داند.

A Comparative Study of Singing in Islamic Jurisprudence with an Approach based on Imam Khomeini's Views

Given the obscurity of the texts at hand on definition of the word "singing", it is the subject of heated discussions and expertlevel opinions presented in various branches of jurisprudence in Islamic sects. Some appraisers have constituted their views on singing based on such key concepts as joyful music, music for material pleasure, and its harmony with the sinful gatherings. Some definitions have been regarded as mere explanations that must be discerned by the commonsense. It is clear that with respect to the obscurity in the concept of singing, the rules on signing will be diversified accordingly. To that end, Imam Khomeini in his valuable juridical texts written during the years before the victory of Islamic Revolution has argued that human voice is the first criterion in defining the act of singing. He argues that human voice with inherent tenderness and beauty that is capable of arousing material pleasure for different types of people, will be an instance of the inherent prohibition of singing, otherwise exceptions shall be based on valid reasons. However, after the victory of Islamic Revolution and upon the innovation of the theory of time and place and his strong belief in the subjective transformability of rules, Imam Khomeini – as an avantgarde and rational jurist has reviewed his juridical rule on jurisprudential subjectivity of singing due to the change in its function and delegated the authority of discernment of the validity of singing to commonsense. It should be noted that at the time of Revelation, singing was only for material pleasure and a means of ignoring the memory of God. This paper reviews various juridical opinions from Shia and Sunni jurists on singing, analyzes the reasons and evidences for and against it, scrutinizes exceptions to the juridical rule on prohibition of singing and some of its branches, and concludes that commonsense is the most fitting criterion in determining the juridical rule on singing because of the obscurity of the definitions on singing in religious texts and the functional change in the juridical subjectivity of the word.