رشد اقتصادی با تکیه بر مزیتهای نسبی اقتصادهای منطقه‌ای؛ مطالعه موردی استان قم

باتوجه به فقدان ثمربخشی کافی برنامه‌های توسعه ملی با رویکرد بخشی در دستیابی به توسعه متعادل، گذار از یک نظام برنامهریزی متمرکز به یک نظام برنامهریزی غیرمتمرکز اجتناب ناپذیر است. این پژوهش به طرح نمونه‌ای از شیوه برنامهریزی و تحلیل منطقهای اقتصاد ملی، (مورد استان قم) میپردازد. روش تحقیق، تحلیلی-توصیفی مبتنی بر مطالعات اسنادی و عملیات میدانی است. در این مطالعه با بهره گیری از نظریه اقتصاد پایه و ضریب مکانی، از بین 72 رشته فعالیت اقتصادی استان (طبقه‌بندی isic)، 20 رشته فعالیت اقتصادی به عنوان مزیتهای نسبی منطقهای استان قم ممتاز و معرفی میگردند. از این بین، فعالیتهایی که از نظر سهم و رشد در تولید ناخالص داخلی استان جایگاه ویژهای دارند و میتوانند به عنوان موتور رشد اقتصادی استان عمل نموده و باعث افزایش تولید و صادرات استان قم گردند، عبارتند از: فعالیتهای ساختمان، فعالیتهای مذهبی- سیاسی، ساخت محصولات غذایی و آشامیدنی، ساخت مبلمان و مصنوعات دیگر، ساخت محصولات فلزی و فابریکی، ساخت سایر تجهیزات حمل و نقل، ساخت محصولات از لاستیک و پلاستیک و بالاخره آموزش عالی دولتی. فعالیت دباغی چرم و محصولات آن و فعالیت ساخت منسوجات (فرش، قالی و پارچه و ...) به عنوان دومین و هشتمین بخشهای صادرکننده با سهم قابل قبول در gdp استان می‏باشند که به دلیل عدم حمایت جدی دچار رشد نزولی شده و رشدی کمتر از رشد اقتصاد استان (به ترتیب رتبه 52 و 64 رشد) داشته و کند کننده رشد اقتصادی استان گردیده‌اند. همچنین مزیتهای منطقهای ضعیف‌تری مانند دامداری و مرغداری، بهداشت و درمان خصوصی و فعالیت رستوران هم رشد کمتری از رشد gdp استان دارند، اما به دلیل سهم بیشتر در gdp استان، اثر کاهندگی بیشتری بر نرخ رشد تولید ناخالص داخلی استان وارد می نمایند. در خاتمه نیز برخی راهکارهای منطقهای گسترش سرمایهگذاری و تولید در مزیتهای نسبی منطقه ای قم ارایه میشود.