مزیت ارزش‌های میراث صنعتی در حفاظت و توسعه گردشگری راه‌آهن سراسری ایران

ارزش‌ها از مباحث اصلی مرتبط با میراث‌فرهنگی است، میراث‌فرهنگی و طبیعی به‌واسطه وجود ارزش‌های متنوع همواره واجد لزوم حفاظت بوده‌اند، راه‌آهن سراسری ایران تعامل میان انسان با محیط طبیعی از طریق ابزار فناوری و صنعت بوده و تاثیرات مهمی را موجب گردیده است وجه اصلی این تحولات بیانگر تغییر و ایجاد ارزش‌های متنوع و گسترده به لحاظ اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، فضایی، کالبدی و به‌طورکلی ملموس و ناملموس بوده است. در مسیر توسعه‌های آتی حول راه‌آهن سراسری لزوم بازشناسی، معرفی و اولویت‌گذاری ارزش‌های میراثی از ملزومات حفاظت بشمار می‌آید و یکی از شیوه‌های موثر در پیشبرد این امر توجه به گردشگری راه‌آهن به‌عنوان یکی از اشکال موثر در حفاظت از میراث راه‌آهن سراسری ایران است. عدم آگاهی و شناخت نسبت به ارزش‌های میراث راه‌آهن توسط مدیران و ذی‌مدخلان و عدم امکان نقش‌آفرینی جوامع تهدیدی اساسی برای حفاظت و استمرار ارزش‌های میراث راه‌آهن آینده خواهد بود. ماهیت کیفی و آمیختگی ارزش‌های ملموس و ناملموس مستتر در میراث راه‌آهن هرچند معرفی و دسته‌بندی این ارزش‌ها را مشکل می‌نماید؛ اما اولویت‌سنجی ارزش‌ها و توجه به نقش کلیدی آن‌ها در ارائه طرح‌های مدیریت، توسعه و حفاظت از میراث راه‌آهن و پایداری گردشگری از اهمیت بنیادی برخوردار است. پژوهش حاضر با رویکرد توسعه‌ای به شیوه توصیفی تحلیلی و پیمایشی با بازخوانی دیدگاه صاحب‌نظران و اندیشمندان رجوع به اسناد کتابخانه‌ای و منشورهای بین‌المللی با بهره‌گیری از مشاهده میدانی و استفاده از ابزار پرسش‌نامه و مصاحبه با 60 نفر از متخصصان و کارشناسان مطلع به حوزه گردشگری و میراث فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته و با استفاده از روش anp نسبت به شناخت ، اولویت گذاری و امتیاز دهی میراث راه آهن براساس ارزش ها اقدام نموده است. دستاورد پژوهش اولویت بندی و دسته بندی جامع بوده که با تمرکز بر وجه اشتراکی حفاظت و گردشگری تدقیق شده است که اولویت اول چشم اندازها ، اولویت دوم به پل ها ، اولویت سوم به ایستگاه های راه آهن محور سراسری و اولویت چهارم وجوه ناملموس و اولویت پنجم تونل ها را شامل شده است و توصیه بر توجه مدیران، ذی مدخلان و تصمیم گیران در ارائه برنامه و طرح ها را برپایه این اولویت بندی بیان می دارد.