تاملی بر نرخ تنزیل اجتماعی و رویکردهای محاسبه و کاربرد آن

در اکثر تحلیل‌های بین زمانی با هدف قابل مقایسه نمودن اعداد و ارقام تحقق یافته در آینده با داده‌های کنونی ناگزیر به بهره‌گیری از سازوکار تنزیل هستیم. مقوله تنزیل حسب موضوع در محاسبات و تصمیم‌گیری‌های بخش خصوصی و دولتی کاربرد دارد. اما با توجه به تفاوت‌های ذاتی و کارکردی این دو بخش ضرورت دارد میان نرخ تنزیل مورد استفاده در آنها تمایز قائل شویم، چرا که همزمان در بخش خصوصی از نرخ تنزیل استفاده می‌گردد. در بخش عمومی از اصطلاح نرخ تنزیل اجتماعی استفاده می‌شود که از نظر ماهیت و سازوکار محاسبه، تفاوت‌هایی با نرخ تنزیل متعارف دارد. طبق تعریف نرخ تنزیل اجتماعی نرخی است که میزان ارزشگذاری جامعه از رفاه کنونی را در مقایسه با رفاه آینده نشان می‌دهد و بیان می‌کند جامعه در چه نرخی حاضر به معاوضه مصرف کنونی با مصرف در آینده است. بررسی ماهیت، ابعاد و رویکردهای محاسبه نرخ تنزیل اجتماعی و نیز تجربیات کشورها (از جمله ایران) در این رابطه موضوع مقاله حاضر می‌باشد. بدین منظور پس از بیان روش‌های محاسبه نرخ تنزیل اجتماعی به تجربیات موجود در کشورها و ایران در زمینه محاسبه این نرخ پرداخته شده است. سپس تلاش گردیده توصیه‌های کاربردی در ارتباط با محاسبه و بکارگیری نرخ تنزیل اجتماعی مطرح شود که بصورت نمونه می‌توان به این موارد اشاره کرد؛ اینکه کشورها باید با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی، نهادی و ... خود اقدام به محاسبه نرخ تنزیل اجتماعی نمایند. نکته دیگر اینکه داشتن رویه‌ای یکسان در سطح ملی در زمینه نرخ تنزیل اجتماعی بسیار توصیه شده و پیشنهاد می‌شود که دستگاه‌ها و نهادهای بخش عمومی در یک کشور در ارزیابی طرح‌های خود از یک نرخ تنزیل اجتماعی واحد استفاده نمایند.