تغییر ساختارهای جمعیتی نیروی‌کار کشاورزی نقاط روستایی ایران طی دوره 90-1365

کشاورزی به‌عنوان یکی از سه بخش اقتصادی هر کشور، نقش مهمی در استقلال معیشتی و حتی استقلال امنیتی آن کشور دارد. کشور ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و تاریخ اجتماعی و اقتصادی، وابستگی عمده‌ای به این بخش اقتصادی دارد. یافته‌های به‌دست آمده از تحلیل ثانویه داده های سرشماری‌های 90-1365 نشان می‌دهد سهم جمعیت شاغل در بخش کشاورزی مناطق روستایی از 58 درصد در سال 1365 به‌ترتیب به 48 و 51 درصد در سال های 1385 و 1390 کاهش یافته‌ است. این روند کاهشی محسوس، توام با تغییراتی در نسبت جنسی و ساختار سنی نیروی ‌کار کشاورزی بوده است. در سال‌های مورد مطالعه، به سهم زنان روستایی به‌ویژه زنان سالمند در مشارکت در بخش کشاورزی به‌شدت افزوده شده، به‌طوری‌که نسبت جنسی نیروی‌کار کشاورزی روستائیان از 1062 در سال 1365 به 642 در سال 1390 کاهش یافته است. درصد سالخوردگی جمعیت مورد مطالعه نیز در مدت زمان مشابه از حدود 7 به 16 افزایش داشته است. از مهمترین دلایل این تغییرات می‌توان به تحولات مهاجرتی در مناطق روستایی و سهم عمده جوانان و مردان از مهاجران خارج شده، عدم تمایل جوانان روستایی به انجام فعالیت-های کشاورزی و هژمونی شهر و سبک زندگی شهری اشاره کرد. ادامه روند این ترکیب جمعیتی در نیروی‌کار کشاورزی و نیز وضعیت اقتصادی و اجتماعی روستاها، می‌تواند منجر به ضعف ساختاری این بخش در آینده گردد. با توجه به برآورد مقوله های نیروی‌کار کشاورزی برای همه نقاط روستایی استان‌ها، پیشنهاداتی ارائه شده است تا بتوان زنجیره فقر نیروی‌کار کشاورزی مناطق روستایی را از بین برد و گام هایی برای توسعه پایدار روستایی برداشت.