بررسی تعارض میان رویه‌های حل اختلاف در سازمان جهانی تجارت و موافقت‌نامه‌های تجاری منطقه‌ای

موافقت نامه های تجاری منطقه ای موسوم به (rtas) که با مجوز مقررات سازمان جهانی تجارت و گات تاسیس شده و می شوند امروزه به عنوان بخش جدایی ناپذیر از سیستم تجارت بین الملل مورد توجه قرار گرفته است.بسیاری از این موافقت نامه ها دارای مقرراتی در ارتباط با حل و فصل اختلافات فیمابین اعضای خود هستند. از جانب دیگر سازمان جهانی تجارت نیز دارای یک نظام نسبتاً جامع و پیشرفته حل و فصل اختلافات است که دارای ضمانت اجرایی از جمله تعلیق اجرای امتیازات یا سیار تعهدات مندرج در موافقت نامه های تحت پوشش بر مبنای تبعیضی در مقابل عضو دیگر است. همین امر سبب می شود که در عمل تعارضاتی درباره صلاحیت این دو نظام در مواردی که طرفین اختلاف هم عضو سازمان جهانی تجارت و هم عضو موافقت نامه تجاری منطقه ای هستند درباره اختلاف مشابه که هردو نظام خود را صالح می دانند به وجود آید.از آنجا که هیچ قاعده کلی نسبت به اولویت تفاهم‌نامه حل اختلاف در سازمان جهانی تجارت بر موافقتنامه‌های تجاری منطقه‌ای در زمینه حل و فصل اختلافات، وجود ندار د، لذا پیشنهاد شده است که رویه های حل و فصل اختلافات باید اصلاح شده و تحت شرایط خاصی حل اختلاف به عهده یک هییت حل اختلاف گذارده شود و یا با انجام اصلاحاتی در تفاهم نامه حل و فصل اختلافات سازمان جهانی تجارت تکلیف این قبیل تعارضات مشخص شود. این مقاله، به مقایسه میان رویه های حل اختلافات در چارچوب سازمان جهانی تجارت با موافقت‌نامه‌های تجاری منطقه‌ای می‌پردازد. در بخش اول مقاله رویه‌ های حل اختلاف در سازمان جهانی تجارت، توصیه‌ها و احکام و نحوه اجرای آنها مطرح شده است. و در بخش دوم به ذکر چند مورد از رویه های حل و فصل اختلافات در برخی موافقت‌نامه‌های تجاری منطقه‌ای و ایران پرداخته می شود و در آخر راه‌کارهایی جهت رفع تعارض در حل اختلافات پیشنهاد شده است.