توسعه صادرات محصولات پتروشیمی ایران در کشورهای عضو موافقت نامه تجاری اکوتا با استفاده از مدل پشتیبان تصمیم و رویکرد پیچیدگی اقتصادی

مهم‌ترین مزیت نسبی اقتصاد ایران از دیرباز صادرات نفت خام و گاز طبیعی بوده است. با توجه به ماهیت خام این محصولات، تخصص در تولید و صادرات این محصولات ره‌آورد قابل توجهی برای رشد اقتصادی پایدار اقتصاد ایران نخواهد داشت. یکی از راهکارها، نفوذ به صنایع پایین دستی این محصولات است که مهم‌ترین آن‌ها توسعه صنعت پتروشیمی می‌باشد. در این مطالعه سعی شده است با استفاده از رویکرد تلفیقی مدل پشتیبان تصمیم-پیچیدگی اقتصادی، فرصت‌های صادراتی ایران در صنعت پتروشیمی به چهار کشور عضو موافقتنامه تجاری اکوتا شامل افغانستان، پاکستان، تاجیکستان و ترکیه بررسی شود. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، مهم‌ترین فرصت‌های صادراتی جذاب ایران در بازار ترکیه و سپس پاکستان وجود دارد که قسمت اعظم آن مربوط به صادرات نفت خام و گاز طبیعی و یا سایر محصولات بالادستی صنعت پتروشیمی می‌باشد. در محصولات میان دستی و پایین دستی صنعت پتروشیمی، که ایران عملکرد صادراتی مناسبی در بازار جهانی دارد، اما نتوانسته است در کشورهای مذکور به خوبی نفوذ کند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، این محصولات نیز بازار قابل توجهی در کشورهای ترکیه و پاکستان دارند و هم نرخ تعرفه آن‌ها به‌طور میانگین کوچکتر از پنج درصد می‌باشد. بر این اساس فرصت‌های صادراتی بالقوه‌های برای توسعه صادرات محصولات میان‌دستی و پایین‌دستی در بازار این کشورها وجود دارد.

development of iranian petrochemical products exports to ecota trade agreement member countries using decision support model and economic complexity approach

the most important relative advantage of iran’s economy has long been the export of crude oil and natural gas. due to the raw nature of these products, specialization in the production and export of these products will not have a significant effect on the sustainable economic growth of iran’s economy. one of the solutions to this problem, is to infiltrate the downstream industries of these products, the most important of which is the development of the petrochemical industry. in this study, an attempt has been made to examine iran’s export opportunities in the petrochemical industry to four member countries of the ecota trade agreement, including afghanistan, pakistan, tajikistan, and turkey, using the integrated approach of the economic complexity-decision support model. the results of the research show that iran’s most attractive export opportunities exist in the market of turkey and then pakistan, most of which are related to the export of crude oil and natural gas or other upstream products of the petrochemical industry. in the intermediate and downstream products of the petrochemical industry, iran has a good export performance in the world market, but has not been able to penetrate well in the mentioned countries. the results of the research show that these products also have a significant market in turkey and pakistan, which also their tariff rate is less than 5% on average. based on this, there are potential export opportunities for developing the export of middle and downstream products in the market of these countries.