ارزیابی پویایی صادرات مواد غذایی ایران در چارچوب تئوری فضای محصول

در نظریه فضای محصول، احتمال اینکه یک کشور قادر به توسعه تولید و صادرات یک محصول باشد به توان‌مندی‌های فعلی آن در تولید دیگر محصولاتی که تشابه و ارتباط نزدیکی با آن محصول از منظر توان‌مندی‌ها دارند، بستگی دارد. در این تحقیق سعی شده است بر اساس نظریه فضای محصول، پویایی صادرات محصولات صنعت مواد غذایی ایران بررسی شود. برای این منظور از شاخص چگالی که متغیر مهم مستخرج از رویکرد فضای محصول می‌باشد در یک مدل اقتصاد سنجی صادرات به‌عنوان متغیر توضیحی استفاده و تخمین‌زن گشتاورهای تعمیم‌یافته سیستمی داده‌های پانلی برای تخمین مدل تجربی به‌کار گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، ضریب اثرگذاری شاخص چگالی بر صادرات محصولات صنایع غذایی مثبت و در سطح یک درصد آماری معنی‌دار می‌باشد. بر این اساس، نظریه فضای محصول، رویکرد مناسبی برای شناسایی محصولات جدید در صنعت مواد غذایی به منظور توسعه صنعت مورد نظر و متنوع‌سازی سبد صادراتی کشور می‌باشد. رشته فعالیت‌هایی که توسعه تولید و صادرات محصولات زیرمجموعه آن‌ها می‌توانند به متنوع‌سازی سبد صادراتی کمک کند عبارتند از: (1) آرد و کنجاله (2) مربا، ژله و میوه، (3) قنادی شکری، (3) میوه و آجیل، (4) آب میوه، (5) قند نیشکر و چغندر و (6) سایر محصولات گیاهی می‌شود که به گسترش حجم سبد فعلی تولیدی و صادراتی کشور کمک شایانی می‌کند. بر اساس هسته مرکزی نظریه فضای محصول، توصیه می‌شود به منظور توسعه تولید محصولات جدید در صنعت مواد غذایی، بین بنگاه‌های تولیدی فعال در این صنعت ارتباط شبکه‌ای برقرار گردد که عامل مهمی در بکارگیری تکنولوژی‌های جدید می‌باشد.