تدوین الگوی توسعه صادرات صنایع هایتک ایران

صادرات با فناوری بالا هرچند سهم اندکی از صادرات غیرنفتی دارد، لیکن سهم آن از 1.6 درصد در سال 1390 به 0.6 در سال 1396 کاهش یافت. این کالاها در زمره کالاهای باارزش افزوده بالا بوده که می‌توانند به رشد اقتصادی کشور کمک شایانی نمایند. لذا بررسی دلایل افت و سطح پایین صادرات این اقلام و راه‌کارهای افزایش آنها، هدف این مقاله می‌باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از منظر روش گردآوری داده‌ها پیمایشی، و از دید روش، ترکیبی (کمی و کیفی) و در دو فاز صورت گرفته است. در فاز کیفی با به کارگیری روش تحلیل مضمون، معیارهای زیربنایی موثر بر صادرات کالاهای با فناوری بالا، شناسایی و دسته‌بندی شد. به‌این ترتیب که با چهارده نفر از خبرگان در حوزه توسعه صادرات در صنعت هایتک، مصاحبه‌هایی صورت گرفت و مهم‌ترین معیارها استخراج گردید. برای شناسایی و غربال زیر معیارهای موثر بر توسعه صادرات کالاهای هایتک از تکنیک دلفی فازی استفاده شد. در فاز دوم پژوهش با توزیع پرسشنامه در بین شرکت‌های دانش‌بنیان، مدل به‌دست آمده با مدل معادلات ساختاری آزمون شد. تحلیل داده‌ها در بخش کیفی با نرم‌افزار maxqda و در بخش کمی با نرم‌افزار smart pls انجام شده است. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که سیاست‌های تشویق و توسعه صادرات و تسهیل تجاری دارای بالاترین تاثیر و دسترسی بازار دارای کمترین تاثیر بر توسعه صادرات محصولات با فناوری بالا است. بنابرین عوامل طرف عرضه از عوامل طرف تقاضا از اهمیت بالاتری برخوردار است.

Formulating a Model for Export Development of Iran’s High-Tech Industries

Although hightech export has a small share of nonoil exports, however it’s share has decreased from 1.6% in 1390 to 0.6% in 1396. These goods are among high valueadded products which can significantly help the economic development of the country. Therefore, the present study aims to investigate the causes of the mentioned issue  and the strategies for addressing that. Considering the research objective, this is an applied study conducted using a mixed method (quantitative and qualitative) in two phases. The data were collected by means of survey. In the qualitative phase, the fundamental criteria affecting the export of hightech goods were identified and classified using a theme analysis method. A total of 14 experts in the area of export development in hightech industry were interviewed and the most important criteria were extracted. In order to identify and screen the subcriteria affecting the export development of hightech goods, Fuzzy Delphi Method (FDM) was used. In the second phase of the research, the questionnaires were distributed among knowledgebased companies and the obtained results were tested using the Structural Equation Modeling (SEM). In the qualitative and quantitative phases, the data were analyzed using MAXQDA and SMARTPLS software, respectively. The results of the research indicate that “export promotion and development policies’’ and “trade facilitation” have the highest influence and “market access” has the lowest influence on the export development of hightech products. Therefore, the supplyside factors are more important than the demandside factors