نظم عمومی؛ ابزاری برای کنترل قضایی شروط ناعادلانه

امروزه، تحمیل شروط ناعادلانه توسط طرف قوی قرارداد بر طرف ضعیف، بویژه در قراردادهای مصرف کالاها و خدمات، واقعیتی انکارناپذیر می‌باشد. در حقوق خارجی در ابتدا دادگاه‌ها به نفع طرف ضعیف مداخله و به مدد تکنیک‌های تفسیری از ظرفیت‌های موجود در قواعد عمومی قراردادها برای مقابله با اینگونه شروط بهره گرفتند و در گام بعدی رویکرد حمایت از مصرف‌کننده در برابر شروط ناعادلانه توسط قانون‌گذاران تعقیب گردید. در حال حاضر در قانون مصرف اغلب کشورها بخشی به کنترل شروط ناعادلانه اختصاص یافته است که طی آن شروط خاصی ناعادلانه توصیف و باطل اعلام گردیده‌اند. اما متاسفانه در ایران قانون حمایت از مصرف‌کنندگان فاقد چنین مقرراتی است. لذا در شرایط فعلی خلاء قانونی و با توجه به ضرورت مقابله با شروط مزبور، کنترل قضایی تنها راه چاره است. بررسی شیوه‌های مقابله دادگاه‌ها با اینگونه شروط در کشورهای دیگر نشان می‌دهد که در حقوق ایران نیز ابزارهای حداقلی لازم برای چنین کنترلی در دسترس است. مهمترین ابزار قانونی که به نظر می‌رسد دادگاه‌های ایرانی می‌توانند برای مقابله با شروط ناعادلانه به کار گیرند، مفهوم نظم عمومی (موضوع ماده 975 قانون مدنی) است.

Public Order as a Tool to Control Unfair Contractual Terms

Nowadays imposing unfair terms on weak contracting party by strong party especially in consumer contracts is an undeniable fact. In foreign law primarily courts interfered in benefit of the weak party and by assistance of interpretative techniques used the capacity of general prenciples of contracts to confront those terms and in the next step the approach of protecting consumer against unfair terms was followed by legislators. Now consumer code of most countries has a part for control of unfair terms that defines some contract terms as unfair and declare them invalid.but unforchonatly in iran the consumer protection code has not such regulations.so in this circumstances of legislative vacumm and considering the necessity of intervention, the only solution is judicial control. the study of techniques that courts have utilized  to confronting these terms in the other countries shows that minimal tools which is necessary for this control is also available in the iran law.the most important legal tool that seems iranian courts can use for confronting unfair terms is the concept of public policy(article 975 of Civil Code)