مفهوم و صورت‌های نسخ قانون

نسخ قانون در اصطلاح حقوقی و در بیانی ساده عبارت است از: بی اعتبار شدن قانونی که در تاریخ معیّن وضع شده به وسیله قانونی دیگر که پس از آن وضع می‌شود. برخلاف آنچه شایع و مشهور شده است، تقسیم نسخ به دو نوع صریح و ضمنی قابل دفاع نیست. زیرا مطابق مفهوم نسخ، فقط قانونگذار می‌تواند قانونی را که خود پیش‌تر وضع کرده است، نسخ نماید و این مهم زمانی محقق می‌شودکه به صراحت اعلام شود: این یا آن قانون منسوخ است؛ تنها در این صورت نسخ قانون واقع شده و  اعتبار آن زایل می شود. لیکن، نسخ ضمنی قانون که در پی تفسیر قوانین متعارض و ناتوانی از جمع آنها اعلام می‌شود، نه از اقسام نسخ قانون که از قواعد تفسیر و رفع مغایرت قوانین است. بر این مبنا، ماهیت نسخ یکی بیش نیست اما، به گونه‌ها یا صورت‌های مختلف ظاهر می شود؛ بر این مبنا، چنانچه کلیة ماده‌ها و مقررات یک قانون منسوخ گردد، نسخ کلی آن محقق است. لیکن، در صورت وقوع نسخ جزئی قانون، نه تمامی مقررات آن بلکه دست کم یک حکم و یا چند ماده‌ قانون یا بخش‌هایی از آن نسخ می‌شود. به‌علاوه، با لغو شدن قانون معین نسبت به برخی افراد و موضوعات معین، نسخ نسبی یا تخصیص آن محقق است. بالاخره اینکه برخی قوانین، برحسب طبیعت خود، به تبع قانون دیگر منسوخ می شوند. درنتیجه، صورت‌های نسخ قانون عبارت است از: نسخ کلی، نسخ جرئی، نسخ نسبی و نسخ تبعی قانون. به علاوه، نسخ تبعی در مورد قوانین تفسیری، اذنی، مکرر و قوانین احاله کننده صادق است.

Concept and Types of RePealing Law

By repealing a law it ceases to be valid and by wich the law's life terminate. In traditional approach abrogation takes in two manners: expressly and impliedly. This Thesis effort is to amend this theory. Abrogation is only express and it takes when legislator specify repealed law.       But when judge cannot reconcile between two conflicting laws, his main task is to override one of them.Regarding the purport of laws and argueing pro or con alaw in persuasive manner is exclusive way to proclaim tacit abrogation or predomination of it.       Indeed judge has not authority to rescind law. Therefore implied repealing is matter of construction and metaphorical expression.        Abrogation takes in four manners: Total, partial, subordinative and relative. By total abrogation legislator repeals abody of laws. Wereas in partial repeal only some sections of a law is abrogated. In subordinate repealing one law is rescineded, ipso facto, in subject to another law. Finally relative abrogation (=derogation) is abolishing of a law, as by subsequent act wich limits its scope