بررسی تطبیقی نظریه نمایندگی ظاهری

با توسعه تجارت و سرعت زیاد مبادلات تجاری، تخصصی‌شدن امور، پدیدآمدن نیازهای متنوع و رو به‌رشد، شکل‌گیری اشخاص حقوقی و همچنین شکل‌گیری اقتصاد جهانی و بسیاری عوامل دیگر، افراد، کمتر به‌طور مستقیم و به مباشرت، همه اعمال حقوقی را انجام می‌دهند. این‌عوامل، اهمیت و ضرورت توجه به نهاد نمایندگی را قوت بخشیده‌است. میان اقسام مختلف نمایندگی، نمایندگی ظاهری یکی‌از جدیدترین، مهم‌ترین و کاربردی‌ترین اقسام نمایندگی‌هاست که ترکیبی از دو‌نظریه - نظریه نمایندگی و نظریه ظاهر‌- است. نمایندگی ظاهری، استثنایی بر این قاعده عمومی حوزه نمایندگی محسوب‌می‌شود که نماینده غیرمجاز و فاقد اختیار نمی‌تواند اصیل خود را به قرارداد با ثالث ملزم‌کند. به‌رغم استثنایی‌بودن این‌نظریه، در هر دو‌نظام حقوقی (‌حقوق نوشته و حقوق کامن‌لا و حتی نظام‌های حقوقی مختلط) و همچنین در میان کشورهای مختلف – صرف‌نظر از درجه پیشرفت و توسعه‌– مفهومی شناخته‌شده‌ است و مورد پذیرش بیشتر نظام‌های حقوقی قرار گرفته و قلمروها و کاربردهای جدیدی دارد که البته در نظام حقوقی ایران مورد توجه قانونگذاران، قضات و نویسندگان حقوقی قرار نگرفته‌است. در این نوشتار به معرفی این کاربردها که در چند سال اخیر مورد استفاده کشورها به ویژه در نظام‌های دارای حقوق عرفی (‌کامن‌لا) قرار گرفته است می‌پردازیم و همچنین از چند مدل قانونگذاری در ارتباط با ورود این نظریه به قوانین کشورهای دارای حقوق نوشته سخن خواهیم گفت.