اثرسنجی سوگیری‌های شناختی بر کیفیت عدالت در تصمیم‌گیری قضات دادگاه‌های کیفری

مشخص است که بخش عمده‌ای از کیفیت یک نظام قضایی، وابسته به کیفیت تصمیم‌هایی است که قضات آن اتخاذ می‌کنند. حتی قضاتی با تجربه و دانش بالا نیز ممکن است مرتکب اشتباهاتی بشوند لیکن حداقل انتظار این است که قضات مرتکب خطاهای نظام‌مند نشوند. این در حالی است که بر اساس نتایج برخی مطالعات در حوزۀ اقتصاد رفتاری می‌توان گفت در قسمت‌های مختلف تصمیم‌گیری قضایی اعم از کشف وقایع پرونده، انتساب مسئولیت کیفری و به‌ویژه تعیین مجازات برای مجرمان ممکن است عواملی بر تصمیم‌گیری قضات موثر باشند که به‌لحاظ هنجاری و منطقی نباید اثرگذار باشند. اقتصاد رفتاری شاخه‌ای از اقتصاد است که با استفاده از علومی نظیر روان‌شناسی و جامعه‌شناسی، سعی در واقع‌بینانه‌تر کردن فرض‌های اقتصادی دارد. لذا توصیف تصمیم‌های قضایی با استفاده از سوگیری‌های شناختی، آن را به حوزۀ جامعه‌شناسی کیفری و روان‌شناسی قضایی نزدیک می‌سازد. با پذیرش این مسئله که عواملی فراتر از مسائل قانونی می‏توانند بر تصمیم‏های قضایی و نیز رفتار قضات تاثیرگذار باشند، زمینه برای ورود رویکردهای میان‏رشته‏ای برای توضیح تصمیم‏های قضایی و رفتارهای قضات فراهم می‏شود. این مقاله که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده، به دنبال آن است که عوامل فوق‌الذکر را تبیین و راهکارهای احتمالی برای مواجهه با آن‌ها را شناسایی نماید تا از این طریق بتوان در جهت بهبود تصمیم‌گیری‌ها و افزایش عدالت قضایی گام برداشت. راهکارهای پیشنهادی را می‌توان در دو قالب آموزش‌های ضمن خدمت قضات و معماری مناسب‌تر ساختارهای تصمیم‌گیری خلاصه نمود.

the effect of cognitive biases on the quality of justicein the decision-making of criminal courts judges

it is obvious that a large part of the quality of a judicial system depends on the quality of the decisions that judges make. even judges with high experience and knowledge may make some mistakes, but it is expected that judges do not make systematic mistakes. however, despite the fact that, based on the results of some studies in the field of behavioural economics, in various parts of judicial decision-making, including discovering the facts of the case, assigning criminal responsibility, and especially determining the punishment for criminals, there may be factors that influence the decision-making of judges, which from a normative and logical point of view should not be. behavioural economics is a branch of economics that tries to make economic assumptions more realistic by using sciences such as psychology and sociology. so describing judicial decisions by using cognitive biases make it closer to the field of criminal sociology and judicial psychology. recognizing that factors beyond legal issues can influence judicial decisions and judges’ behaviours provides the basis for interdisciplinary approaches to explaining judicial decisions and judges’ behaviour. this descriptive-analytical article seeks to explain the above factors and identify possible solutions to improve judicial decisions and increase judicial justice. the proposed solutions can be summarized in the form of in-service training of judges and a more appropriate architecture of decision-making structures.