استقلال نهاد تحقیق از نهاد تعقیب کیفری در نظام حقوقی ایران و لبنان

دادرسی کیفری، فرایندی است که از مرحلۀ کشف جرم، آغاز و به اجرای رای کیفری ختم می‌شود. در این بین، مراحل تعقیب و تحقیق در دادرسی کیفری از اهمیت خاصی برخوردار است. ارتباط بسیار نزدیک و در مواردی، تقارن و هم‌زمانی برخی از اقدامات تحقیقی و تعقیبی با یکدیگر و تعلق آن‌ها به قبل از مرحلۀ دادرسی، در عمل تفکیک مطلق این دو و به‌تبع آن استقلال کامل این دو نهاد از یکدیگر را دشوار می‌کند. کشف حقیقت رفتار متهم، سنگ بنای عدالت در مراحل دیگر دادرسی است و به همین دلیل، استقلال مقام تحقیق می‌تواند منتهی به یک دادرسی عادلانه شود. در بررسی تطبیقی استقلال مقام تعقیب تحقیق از مقام در ایران و لبنان درمی‌یابیم که در هر دو نظام حقوقی، اصل استقلال نهاد تحقیق از نهاد تعقیب مورد پذیرش قرار گرفته، لیکن در ایران، قرار گرفتن مقام تحقیق ذیل ساختار دادسرا که ریاست آن با دادستان است، در عمل این استقلال را خدشه‌دار نموده است و در موارد متعددی بازپرس مکلف به‌تبعیت اداری از مقام تعقیب است؛ این در حالی است که مقام تحقیق در لبنان، نهادی مستقل از مقام تعقیب است و اگرچه بازپرس در جریان تحقیق، نظر و رای دادستان را اخذ می‌کند، لیکن تصمیم نهایی را بازپرس اتخاذ می‌کند و در صورتی که دادستان مخالف نظر وی باشد، باید برای اعتراض به مرجع مستقلی به نام هیئت اتهامیه مراجعه کند. در نتیجه در نظام حقوقی لبنان، استقلال نهاد تحقیق از نهاد تعقیب، بهتر تامین شده است. این پژوهش، به روش توصیفی تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای، به بررسی موضوع می‌پردازد و تلاش می‌شود رویکرد قانون‌گذار در زمینۀ بحث با رویکرد تطبیقی مورد بررسی و نقد واقع شود.

Comparative Studying the Independence of Investigation Institution from Prosecution Institution in Legal System of Iran and Lebanon

Penal trial is a process which starts from crime detection and ends in a criminal conviction. In this regard, the stages of prosecution and investigation has special importance in criminal hearing. The close relationship and, in some cases, the conjunction of some detective and prosecuting procedures with each other and their belonging to a prior stage of trial would in effect made their absolute separation and thus their complete independence so severe. Meanwhile discovering of the accused’s real conduct is the cornerstone of justice in respect to the other stages of judicial proceeding and hence the independence of the interrogator could be resulted in a fair trial. Comparatively studying of the independence of Interrogatory institution from that of Prosecution in both Iran and Lebanon, we may find that the principle of their independence has been recognized, though in Iran the Interrogatory authority which is placed amid the structure of Public prosecutor’s office and under the administration of the Attorney General has defected such independence that in several cases obliges the Interrogator to administratively serve under the attorney general’s authority. However, bothmentioned institutions are separated and independent in Lebanon and although the Interrogator has to acquire the Attorney General’s opinion in the process of investigation, but the ultimate decision would be independently issued by him and in case of conflict in their views the dispute would be referred to a distinct authority which may be called “Accusation Bureau” and as such the principle of independence is better guaranteed in Lebanese legal system.