تعدیل ضمانت‌اجرای تعهد به ارائۀ اطلاعات در قراردادهای بیمه‌؛ مطالعۀ تطبیقی در حقوق ایران و انگلیس

در زمان انعقاد قرارداد بیمه، بیمه‌گذار نسبت به موضوعی که قصد بیمه کردن آن را دارد از اطلاعات بیشتری نسبت به بیمه‌گر برخوردار است. در مقابل، بیمه‌گر با اعتماد به اطلاعاتی که بیمه‌گذار به او ارائه نموده، قبول می‌کند که خطرات ناشی از موضوع بیمه را برعهده بگیرد. به سبب این عدم ‌توازن در برخورداری از اطلاعات، در قراردادهای بیمه صرف اینکه طرفین در زمان انعقاد قرارداد سوءنیت نداشته باشند، کافی نیست. این ویژگی خاص قرارداد بیمه موجب شده تا تعهد مهمی به نام «تعهد به ارائۀ اطلاعات» در قراردادهای بیمه پیش‌بینی شود. ضمانت‌اجرای نقض تعهد به ارائۀ اطلاعات در حقوق ایران برخورداری از حق فسخ در فرض غیرعمدی بودن نقض تعهد و ابطال قرارداد در فرض عمدی بودن نقض تعهد است. حقوق انگلیس از طریق رویۀ قضایی و اخیراً با تصویب قانون بیمۀ 2015 درصدد تعدیل این ضمانت‌اجرا و محدود ساختن موارد فسخ و ابطال قرارداد برآمده است؛ اما قانون بیمۀ ایران که در سال 1316 تصویب شده، بدون توجه به پیشرفت‌های صنعت بیمه در یک سدۀ اخیر، تلاش خاصی جهت تعدیل و محدود ساختن موارد فسخ قرارداد یا ابطال آن ارائه نمی‌کند. در این نوشتار با روش توصیفی راهکارهایی خطاب به قانون‌گذار و رویۀ قضایی جهت محدود‌ ساختن موارد فسخ و ابطال قرارداد به سبب نقض تعهد به ارائۀ اطلاعات پیشنهاد شده است.

ADJUSTING REMEDY OF DUTY OF REPRESENTATION IN INSURANCE CONTRACTS(COMPARATIVE STUDY ON IRAN AND ENGLAND LAW)

AbstractWhen concluding an insurance contract, the insured has more information comparing to the insurer. At the other side the insurer takes the risks by relying on the materials represented by the insured. Because of this lack of balance in information, it is not enough in insurance contracts that the parties not having bad faith. This specific feature is the reason to create an important duty in insurance contracts which is named “the duty of representation”. The remedy for breach of the duty of representation in Iran Insurance Law is that when the breach of the duty is unintentional the other party has the right to rescind the contract and when the breach is intentional the contract is void. The England law through case law and recently by acting England Insurance Law 2015 is intended to adjust the remedy and limit the avoidance cases; but Iran Insurance Law acted 1316 without considering the developments of insurance industry during the century, is not trying to adjust or limit the rescission and avoidance cases. In this article some approaches are suggested to the legislator and case law to limit the rescission and avoidance cases cause of breach of the duty of representation.