پوزیتویسم حقوقی در نظام قضایی ایران؛ برایند تعاملی فرمالیسم حقوقی و نص‌گرایی قانونی

نظام حقوقی مدرن در ایران همواره متاثر از جریان نص‌گرا و فرمالیسم حقوقی بوده است. برایند تعاملی این دو جریان موجب حاکمیت نوعی پوزیتیویسم حقوقی در نظام قضایی ایران شده که بر آن اساس قضات باید نتیجۀ قضاوت خود را با منطق قضایی صوری و در چهارچوب نص‌گرایی قانونی ارائه کنند. پیش‌فرض‌های مذکور ما را به سوال اصلی این مقاله سوق می‌دهد که سوال از ماهیت نص‌گرایی قانونی و فرمالیسم حقوقی و نحوۀ تاثیر آن‌ها بر حاکمیت پوزیتیویسم حقوقی در نظام قضایی ایران است. ما در این مقاله نخست با روش توصیفی به مفهوم‌شناسی نص‌گرایی قانونی، فرمالیسم حقوقی و پوزیتویسم حقوقی خواهیم پرداخت تا در ادامه قادر شویم به تحلیل حاکمیت پارادایم مبتنی بر این مفاهیم بر نظام قضایی ایران و پیامدهای آن بپردازیم. یافتۀ این پژوهش آشکار خواهد کرد رویکرد تصلب بر قانون و روش استنتاجی قضایی همواره مطابق با آرمان‌های حقوقی و عدالت نیست. دیگر یافتۀ این مقاله نشان‌گر آن است که برایند تعاملی جریان نص‌گرا و فرمالیسم حقوقی در نظام قضایی ایران حاکمیت نوعی پوزیتیویسم حقوقی است که موجب خلط مبانی هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی و انسان‌شناختی نظام‌های حقوقی مبتنی بر مبانی مدرنیته با نظام حقوقی اسلام در اصول متعددی از قانون اساسی و قوانین عادی شده است.

Legal positivism in the Iranian judicial system is the interactive result of legal formalism and legal textualism

The modern legal system in Iran has always been influenced by the textualism movement and legal formalism. The interactive resultant of these two currents has led to a kind of legal positivism in the Iranian judicial system, according which judges must present their judgment with formal judicial logic and within the framework of legal textualism. These assumptions lead us to the main question of this article, which is the nature of legal textualism and legal formalism and how they affect the rule of legal positivism in the Iranian judiciary System. In this article, we will first use a descriptive method to discuss the concept of legal textualism and legal formalism and legal positivism in order to be able to analyze the rule of paradigm based on these concepts on the Iranian judicial system and its consequences. The findings of this study will reveal that the rigid approach to law and the method of judicial inference is not always in line with legal ideals and justice. The other findings of this study will reveal interactive resultant of the textualism movement and legal formalism in the Iranian judicial system is the rule of kind legal positivism, which has confused the ontological, epistemological and anthropological foundations of legal systems based on the principles of modernity with the Islamic legal system in several principles of the constitution and ordinary laws.