مطالعۀ تطبیقی حقوق وضعیت اضطراری با نگاهی به مدیریت بیماری کووید19؛ از مبانی قانونی تا تجویز مداخلۀ کیفری

با توجه به اینکه یکی از کارویژه‌های اصلی نظام سیاسی حمایت از شهروندان و تضمین امنیت ایشان در مواجهه با حوادث و خطرات مختلف است، تنظیم سازوکار ادارۀ جامعه در شرایط اضطراری، حق و تکلیفی برای دولت تلقی می‌شود. شرایط اضطراری، جریان عادی زندگی را تغییر داده و اقدامات متناسب با خود را می‌طلبد. با این حال، اقدامات دولت در شرایط اضطراری نیز لازم است مقید به قانون و رویه‌هایی باشد که برای مدیریت این وضعیت طراحی شده است. حقوق وضعیت اضطراری، متکفل مقررات، ساختار مدیریتی و رویه‌ها و نحوۀ اجرای قانون در شرایط اضطراری است. در این مقاله با روش تحلیلی و تفسیری، به این پرسش پرداخته‌ایم که با توجه به مدل‌های مواجهه با وضعیت اضطراری در حقوق کشورهای مورد مطالعه، سامانۀ حقوقی کارآمدی در حقوق ایران برای مدیریت شرایط اضطراری وجود دارد؟ یافته‌های تحقیق حاکی است که هرچند وجود سازوکار شورای عالی امنیت ملی مشکل‌‌گشای مقررات تجویزی و شرایط پیش‌بینی نشده بوده و تشکیل ستاد ملی کرونا و اجرای مصوبات آن با همین منطق توجیه می‌شود، اما با توجه به اصل 79 قانون اساسی، و بهره‌مندی از تجربۀ کشورهای مختلف، تدوین حقوق وضعیت اضطراری ضروری است. مقررات جامع و کارآمدی که با اجرای خودکار خود، ضمن مدیریت امور کشور در وضعیت اضطراری، مجوز وضع مقررات خاص متناسب با وضعیت اضطراری را داشته باشد و تنظیم پاسخ‌های نقض مقررات و تعیین دستگاه متولی جهت تضمین حتمیت و قطعیت اجرای قانون را عهده‌دار باشد.

A comparative study of emergency law with a look at the management of COVID-19 disease; from legal foundations to imposing criminal intervention

A comparative study of emergency law with a look at the management of COVID19 disease; from legal foundations to imposing criminal interventionGiven that one of the main functions of the political system is to protect citizens and ensure their security in the face of various accidents and dangers, regulating the mechanism of governing society in emergency situations is considered as a right and duty of the government. Emergencies change the normal course of life and require appropriate action. However, in a democratic political system, government actions in emergencies also need to be bound by law and procedures designed to manage the situation. Emergency rights are governed by regulations, management structure and procedures, and how the law is enforced in an emergency. In this article, with analyticalinterpretive method, in examining the question that according to the models of dealing with the emergency situation in the law of the studied countries, is there an efficient legal system in Iranian law for managing emergency situations? The findings of the study indicate that although the existence of the mechanism of the Supreme National Security Council solves the problem of prescribed regulations and unforeseen conditions and the formation of the National Corona headquarters and the implementation of its resolutions are justified by the same logic, but according to Article 79 of the Constitution, and Benefiting from the experience of different countries, it is necessary to formulate emergency law. Comprehensive and efficient regulations that, by their automatic implementation, while managing the affairs of the country in an emergency situation, have the authority to make special regulations appropriate to the emergency situation and are responsible for regulating violations and determining the responsible body to ensure the certainty of law enforcement.