نظریۀ عمومی جریمۀ مدنی (تعزیرات غیرکیفری) در فقه اسلامی و حقوق ایران

جریمۀ مدنی با تصویب مادۀ 729 قانون آیین ‌دادرسی‌ مدنی 1318 وارد سیستم حقوق ایران گردید که خود اقتباسی از نهاد حقوقی «اَسترنت» در نظام حقوقی فرانسه می‌باشد. با تغییرات حاصل در قانون آیین دادرسی در سال 1379 و عدم ذکر ماده‌ای معادل مادۀ 729 برخی اعتقاد بر حذف این نهاد از نظام حقوقی ایران داشته و برخی معتقد بوده با توجه به تبصرۀ مادۀ 47 قانون اجرای احکام نهاد مذکور همچنان در نظام حقوقی ایران وجود دارد. صرف‌نظر از اختلاف مذکور، در سال‌های اخیر قانون‌گذار در برخی از قوانین همچون تبصرۀ 1 الحاقی به مادۀ 10 مکرر قانون تملک آپارتمان‌ها و مادۀ 21 قانون نحوۀ اجرای محکومیت‌های مالی، نهاد جریمه‌ای را پیش‌بینی نموده که مشابه نهاد جریمۀ مدنی مذکور می‌باشد؛ لذا احتیاج است با بررسی دقیق در حقوق اسلامی و نظام حقوقی ایران به صورت کلی مشخص شود نهاد جریمۀ مدنی مخالف قوانین شرعی بوده یا موافق آن و دارای چه ماهیتی می‌باشد؟ در حد یک نظریه عمومی قابل شناسایی می‌باشد؟ این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی و با ابزار کتابخانه‌ای در صدد برسی این سوال‌ها بوده و از داده‌های موجود مشخص شده جریمۀ مدنی موافق قوانین شرعی و دارای ماهیتی تعزیری بوده و در حد یک نظریۀ عمومی قابل شناسایی می‌باشد. این نهاد مشابهت زیادی با نهاد خسارت تنبیهی حقوق انگلیس دارد و از آن نهاد پیشرفته‌تر می‌باشد. در صورت استفاده از این نهاد در زمان قانون‌گذاری کمک شایانی در تحکیم امور مدنی به عمل می‌آید.

General theory of civil penalty in Islamic jurisprudence and Iranian law (Taazirat non-criminal)

By passing Article 729 of Civil Procedure Code of 1318, term of “Civil Penalty” was entered in Iranian legal system which of course it is an adaptation from &Astrant& –a legal entity in French legal system. By passing Civil Procedure Code of 1379 and because of its changes and modifications that was without an article like Ex 729, some believed in Legally abrogation of such a legal entity from the Iranian legal system while the others think according to the note of Article 47 of the Law on Enforcement of Judgments, this entity still exists in our law. Notwithstanding about mentioned dispute, recently the legislature in some rules such as Note 1 to the repeated article 10 of The Rule of Ownership of Apartments and article 21 of The Rule of Execution of Financial Sentences has set kind of fine that is similar to “civil penalty”. Thus, here we intend generally to study Islamic and Iranian legal systems to determine; whether the entity of “civil penalty” is against Sharia law or not and what it is its nature? Or could we identify it as a general theory? Method which used in this research, was a descriptiveanalytical typical (by using libraries facilities, to investigate the answer of these questions) and outcome shows: “civil penalty” is compatible with sharia and sort of punishment that we call it “Taazirat” and we could identify it as a general theory and by the way it is similar to “punitive damages” in English law and also more functional than that entity. So if we pass it as a rule in our legislation, it can help lots of issues of civil law.