نقش اصول حقوقی در تفسیر و رفع تعارض قوانین؛ مطالعۀ موردی قوانین کیفری و مدنی ایران

اصول حقوقی، مهم‌ترین منبع حقوق است و بر فراز همۀ منابع قرار دارد. اگرچه در اندیشه‏های حقوقی معمولاً از نقش اصول حقوقی در موضع سکوت قوانین موضوعه و فقدان حکم قضیه در سایر منابع یاد می‏شود و به همین جهت، از اصول حقوقی به‌عنوان منبع مکمل یاد می‌شود اما، کارکرد اصول، منحصر به رفع خلا قوانین نیست و در مقام قانون‌گذاری، دادرسی، تفسیر و اجرای قوانین نقش بسزایی دارد. به‏ویژه که قوانین با اصول حقوقی محک زده می‏شود. از اینجا اهمیت اصول حقوقی و برتری آن بر همۀ منابع حقوق آشکار می‏شود. به‏علاوه، کارکردهای اصول حقوقی در مقام تفسیر قوانین متعارض قابل توجه است. اصول حقوقی در موضع تفسیر و رفع تعارض قوانین از جهات متعدد نقش دارد: از سویی، رفع تعارض قوانین به یاوری اصول حقوقی محقق می‏شود و در این مقام، اصول حقوقی دلیل عمل حقوق‌دان برای توجیه و تایید نسخ ضمنی یا تخصیص قانون است. از سوی دیگر، اصول حقوقی می‏تواند معیار مستقل برای ترجیح یکی از دو قانون متعارض قرار گیرد. بر این مبنا، از میان دو قانون متناقض، آنکه مخالف با اصول حقوق است کنار گذاشته می‏‏شود؛ هر‌چند متضمن آخرین ارادۀ قانون‌گذار باشد. نیز، چه‌بسا، عقیده به تخصیص قانون و انحراف از قاعدۀ عمومی دلیلی خردپسند به همراه نداشته باشد و به همین جهت، نتوان از آن دفاع کرد. هم‏چنان که عقیده به نسخ ضمنی مادۀ قانونی با ماده‏ای دیگر از همان مجموعه ممتنع است. به‏علاوه، در فرضی که نسبت میان موضوعات دو قانون متعارض، عموم و خصوص من‏وجه است، اعمال قاعدۀ تخصیص ممکن نیست و در این موارد، رفع تعارض دو قانون فقط به نیروی اصول و استدلال‏ حقوقی میسر است.

Reconciling conflict laws by Legal principles:Case study: Iranian civil and criminal laws

Legal principles is one of the sources of law. Legal system need to principles so need rules to direct subjects and behaviors. But role of principle is not limited to filling gaps. Legal principles importance in interpretation of laws, specially conflict Laws. In common view, the Function of principles, is Unknown. So, lawyers only talk about rules of Reconciling laws: new law Abrogate prior law between two conflicting laws. Also, General Law usually derogate special one. Albeit, preferring a special law against general one has not presume rule; altogether general law might be closer to legal principles. So only by reasoning in any case we can say one Special law derogate general law tacitly or anterior law abrogate Posterior law. Because these rules of reconciling between conflicts laws, such as other rules of interpretation, aren’t decisive. Perhaps Ancient Law be concordant whit reasonable Factors so better than new one. Especially in respect of tow conflict section of one statute we cannot say Legislator has repealed one of them by another one. So the significant of legal principles clear to everyone. Only by reasoning in any case we can say one Special law derogate general law or general law abrogate Special one impliedly. Because these rules of Reconciling between conflicts laws, such as other rules of interpretation, aren’t decisive.so they may be justified by legal reasoning and legal principles.