الگوی پاسخ‌دهی به جرایم اطفال و نوجوانان در نظام قضایی ایران؛ مطالعۀ موردی در استان مازندران

یکی از مباحث مهم در رابطه با جرایم اطفال و نوجوانان اتخاذ نوع الگوی پاسخ‌دهی به آن است که به‌طور کلی می‌توان این الگوها را در قالب چهار نوع ترمیمی، کیفری، تخمینی و بازپروری مورد توجه قرار داد که در این نوشتار تلاش شده است تا با استفاده از روش میدانی به بررسی موضوع در قلمرو نظام حقوقی و قضایی ایران پرداخته شود. روش حاکم بر پژوهش حاضر کیفی و مبتنی بر روش داده‌بنیاد است. جامعۀ آماری را تعدادی از قضات دادگستری استان مازندران، مددکاران کانون اصلاح و تربیت و استادان آشنا به حقوق کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند. نمونه‌ها به‌طور هدفمند انتخاب و در مرحلۀ گردآوری داده‌ها از روش مصاحبه‌ استفاده شد. داده‌ها در دو بخش توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج این تحقیق نشان داده است که در سیاست کیفری ایران در ارتباط با چگونگی برخورد با جرایم اطفال و نوجوانان سه نوع از الگوهای پاسخ‌دهی یعنی الگوهای کیفری، ترمیمی و بازپروری قابل‌استفاده است و الگوی تخمینی جایگاهی ندارد؛ اما چگونگی برخورد سامانۀ عدالت کیفری با جرایم اطفال و نوجوانان در استان مازندران گاه به شکل بیشینه و گاه به‌صورت کمینه است، به‌طوری که در سطح رویۀ قضایی دادگاه‌های اطفال و نوجوانان استان مازندران استفادۀ بیشتر از دو الگوی پاسخ‌دهی کیفری و بازپروری بر حسب سن افراد قابل‌شناسایی است و استفاده از الگوی ترمیمی کمتر در آرای قضایی مشاهده شده است.

The Pattern of Responsibility for Children & Juvenile’s Crimes in Iran’s Judiciary (Case study: At the level of justice in Mazandaran province)

One of the important issues related to child and adolescent crime is the adoption of a response pattern that can generally be considered in the four types of restorative, criminal, estimated, and rehabilitation. An attempt has been made to investigate the issue in the territory of the Iranian legal and judicial system using the field method. The methodology used in this study is qualitative and is based on the database method. The statistical population is composed of several judges of justice in Mazandaran province, assistants of the Correctional Center, and professors familiar with children’s and adolescent rights. Samples were purposefully selected and an interview was used in data collection. The data were analyzed in two parts: descriptive and inferential. The results of this study have shown that in Iranian criminal policy concerning how to deal with juvenile delinquency, three types of response models, namely criminal, restorative, and rehabilitation models can be used and the estimated model has no place; However, how the criminal justice system deals with juvenile delinquency in Mazandaran province is sometimes maximal and sometimes minimal, so that in the judicial procedure of juvenile courts in Mazandaran province, the use of more than two models of criminal accountability and rehabilitation according to the age of identifiable individuals and the use of the less restorative model has been observed in judicial rulings.