تبیین و نقد نظریۀ «تعامل متقارن» در تعیین میزان تقصیر زیان‌دیده و خواندۀ دعوی در مسئولیت مدنی مبتنی بر تقصیر

بعد از پذیرش نظریۀ تقصیر نسبی و جایگزینی آن با قاعدۀ «همه ‌یا ‌هیچ»، موضوع معیار و نحوۀ تعیین میزان تقصیر زیان‌دیده و خواندۀ دعوی در دعوی مسئولیت مدنی مبتنی بر تقصیر مطرح گردید. پرسش اصلی این است که آیا در شناسایی و تمیز میزان و نوع تقصیر بین تقصیر زیان‌دیده و تقصیر خوانده تفاوتی وجود دارد. اگر عمل واحدی از سوی هر دو طرف اتفاق افتاده باشد و سایر عناصر موثر یکسان باشند، صرف‌نظر از وصف زیان‌دیده یا خواندۀ دعوی بودن، آیا باید مسئولیت بین دو مرتکب به‌صورت مساوی تقسیم گردد؟ اصول اروپایی مسئولیت مدنی و تئوری غالب در حقوق کامن‌لا «دیدگاه تعامل متقارن با رفتار زیان‌دیده و خوانده در تعیین میزان تقصیر هریک» را پذیرفته و به‌صورت یکسان، معیار مراقبت معقول را در ارزیابی رفتار ایشان در نظر گرفته است. این دیدگاه در حقوق کامن‌لا به انحاء مختلف مورد تعدیل واقع شده و استثنائاتی بر آن وارد گردیده است. از منظر تحلیل اقتصادی و نقد اخلاقی نیز ایراداتی بر این نظریه وارد است. به نظر می‌رسد این دیدگاه، به‌رغم شهرت، انتقادات فراوانی را بی‌پاسخ گذارده است. در مسیر ترسیم تئوری مناسب جهت پاسخ‌گویی به این پرسش، تبیین و نقد نظریۀ رایج قدمی رو به جلو خواهد بود.

Explaining & criticizing the Theory of Symmetrical Approach in Determining the Extent of Blame Attached to Plaintiff & Defendant in Fault-based Civil Liability

After adopting the theory of contributory negligence and dismissing the AllorNothing Rule, the issue of how to determine the extent of loss and victim fault was raised in faultbased civil liability. The key question is whether there is a difference between the defendant’s fault and the plaintiff’s. If the same act has been done by both sides and the other essential elements are the same, should the responsibility be equally shared by the two perpetrators, regardless of whether they are plaintiff or defendant? The European principles of civic responsibility and the prevailing theory of common law have adopted a &symmetrical approach to victim and defendant’s behavior in determining each one’s fault& and equally, have considered the standard of reasonable care in evaluating their behavior. This view has been tempered in various ways and certain exceptions have been made to it in the Common law legal system. Similarly, from the point of view of economic analysis and moral criticism, there are some objections to this theory. This view, despite its popularity, seems to have left much criticism unanswered. In depicting an apt theory to address this issue, it will count as a step forward to explain and criticize the mainstream theory.