بررسی روش دستور آموزشی در کتاب‌های دستور زبان فارسی

بررسی کتاب‌های دستور زبان فارسی و بازنمایی شیوه‌های بیان و آموزش آن‌ها در تطبیق با نظریه‌های جدید آموزشی می‌تواند راه گشای دستورنویسی و آموزش علمی آن باشد. هدف از پژوهش حاضر، بررسی کتاب‌های دستور زبان فارسی با معیارهای روش دستور آموزشی بوده است. در این پژوهش گردآوری‌ داده‌ها به‌صورت کتاب‌خانه‌ای بود که با بررسی 9 کتاب دستور زبان فارسی انجام شد. بررسی داده‌ها به‌صورت توصیفی تحلیلی و با طراحی بازبینه‌هایی بر اساس رویکرد زبان‌شناسی کاربردی و دستور آموزشی صورت گرفت. با توجه به گسترده بودن حوزة دستور زبان فارسی، پیکرة داده‌ها بر اساس سه پیش‌شرط: معتبر بودن، جامع بودن و معاصر بودن برگزیده شد. برای اجرا و تطبیق رویکردها و روش‌های بنیادین، بازبینه‌هایی طراحی شد تا همة کتاب‌ها در چارچوبی منظم سنجیده شوند. بر این اساس ویژگی‌های هر یک از نظریه‌های اساس استخراج شد و به‌صورت شاخص‌‌ شماره‌گذاری شد تا یافته‌ها روبه‌روی آن‌ها درج شود. بنابر یافته‌های پژوهش حاضر: کتاب‌های دستور زبان فارسی مطابق با دستور توصیفی ساختگرا یا صورتگرا و به روش قیاسی نوشته‌ شده‌اند. در هیچ‌یک از آن‌ها شاخص‌های دستورآموزشی مانند بافت ‌محوری، در نظر گرفتن فرم و معنا و کارکرد، مفهوم ‌محوری، تکلیف محوری، تولید محوری، توجه به گونه‌های گفتاری، معیار آموزش نبوده است. در این پیکره تاکید بر دانش زبانی است؛ نه توانش ارتباطی. طبق این بررسی، دستور زبان فارسی بر اساس پیکره‌ای از داده‌های زبانی نوشته نشده‌ است. نتایجِ پژوهش حاضر می‌تواند برای دستورنویسان، مدرسان و پژوهندگان دستور زبان فارسی و نیز حوزة آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان مفید باشد.

examining the method of pedagogical grammar in persian grammar books

research in persian grammar books and representing their ways of expression and teaching following new educational theories can open the way for grammar writing and scientific education. the purpose of this research is evaluation the educational prose in persian grammar books based on its communicative competence. in this research, the data was collected in the form of a library, which was done by examining 9 persian grammar books. data analysis was carried out in a descriptive analytical way and by designing reviews based on the approach of applied linguistics and teaching instruction. based on this, the characteristics of each of the basic theories were extracted and numbered as an index so that the findings can be inserted in front of them. according to the findings of the present research: persian grammar books are written according to the structuralist or formalist descriptive order and in an analogical way. in none of them teaching grammar indicators such as context oriented, considering form and meaning and function, concept oriented, task oriented, production oriented, and paying attention to speech types, have not been the teaching criteria. in this text, the emphasis is on linguistic knowledge; no communication skills. according to this study, persian grammar is not written based on the corpus of linguistic data.