طنز و مطایبه در شهرآشوب

شهرآشوب یکی از انواع شعر فارسی است که پیوند نزدیکی با ادبیات عامیانه دارد. این نوع شعر که به نام‌های دیگر چون شهرانگیز، دهرآشوب، فلک‌آشوب و ... خوانده می‌شود، در ادبیات فارسی به دوگونه است؛ در نوع نخست، شاعر در شعر خود به تعریف و ذم مردم یک شهر و یا یک طبقه از جامعه می‌پردازد. اما در نوع دیگر که دارای ارزش ادبی بیش‌تری است، شاعر به توصیف پیشه‌وران و تعریف حرفه و صنعت آنان می‌پردازد و از این رهگذر اطلاعات تاریخی با ارزشی در زمینة مشاغل، آداب و رسوم، اعتقادات و فرهنگ عامیانه در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. یکی از ویژگی‌های مهم شهرآشوب‌ها، کاربرد طنز و شوخ‌طبعی در آن‌هاست. در شهرآشوب‌هایی که به ذم مردم یک شهر یا یک طبقه می‌پردازد، شوخ طبعی غالباً به‌صورت هجو و هزل است، اما در شهرآشوب‌هایی که در آن توصیف صاحبان حرف و معرفی صنعت آن‌ها است، بیش‌تر در آن رگه‌هایی از طنز دیده می‌شود. از دلایل برجستگی طنز در شهرآشوب نوع دوم، به‌کارگیری طیف وسیعی از تکنیک‌های طنز است که بر اساس تئوری‌های رایج در طنز می‌توان به طبقه‌بندی و تحلیل آن پرداخت. بر اساس نتایج آماری این پژوهش، تکنیک‌های طنز به‌کاررفته در شهرآشوب دارای بسامد مختلفی است. مثلاً تکنیک‌های کوچک‌سازی، تشبیه به حیوانات، تشبیه مضحک و کنایه دارای بیش‌ترین بسامد و تکنیک‌هایی که مبتنی بر بازی‌های کلامی است، دارای کم‌ترین بسامد است.

satire and humor in shahrashob

shahrashob is one of the types of persian poetry that has a close connection with folk literature. this type of poetry, which is called by other names such as shahrangiz, dehrashob, falak ashob, etc., is of two types in persian literature; in the first type, the poet praises and condemns the people of a city or a class of society in his poem. but in the other type, which has more literary value, the poet describes the craftsmen and defines their profession and industry, and in this way provides the audience with valuable historical information in the field of occupations, customs, beliefs and folk culture. one of the important features of shahrashob is the use of humor in them.in riots that deal with the people of a city or a class, the humor is often in the form of satire, but in riots that describe the people who speak and introduce their industry, more streaks of humor are seen. one of the reasons for the prominence of humor in the second type of chaos is the use of a wide range of humor techniques, which can be classified and analyzed based on common theories in humor. based on the statistical results of this research, the humor techniques used in chaos city have different frequencies. for example, the techniques of minimization, simile to animals, ridiculous simile and sarcasm have the highest frequency and techniques based on verbal games have the lowest frequency.