چندگانگی سبکی در کهن متن «نامه تنسر»

نثر فارسی، از اندیشه و سبک نویسندگان ایرانی شکل می گیرد. در برخی از نوشته ها، بیش از یک اندیشه و سبک فردی در نگارش آن ها دیده می شود.«نامه تنسر»، اثری به زبان پهلوی است که ابن‌مقفع به عربی و ابن اسفندیار آن را به فارسی ترجمه و مطالبی به نامه اضافه کرده اند. این نامه، نمونه ای از چندگانگی سبکی را در یک اثر فارسی نشان می دهد. پرسش قابل طرح این است که ساختار این متن با وجود تحریرهای سه نگارنده، چه ویژگی هایی را از نظر سبک فردی پدیدار می نماید؟ نامۀ تنسر، درمحتوا یکدستی خود را در طول نامه حفظ کرده است و زاییده ی ذهن و اندیشه ی نویسنده ی نخست است، ولی از نظر ساختار، نثری متفاوت دارد؛ به برخی از تفاوت ها، در منابع اشاراتی شده است، اما هدف این پژوهش، تبیین چندگانه های سبکی، با استناد به شواهد است. این جستار، به روش اسنادی بررسی می شود. براساس یافتۀ پژوهش، سبک فردی هر سه نویسنده ی نامه، در متن قابل ملاحظه است؛ چنان که، نگارش مقدمه و برخی واژگان و اصطلاحات کهنه در نامه، بیانگر سبک نویسنده نخست؛ متن دیباچه ، لغات و ابیات عربی و دخل و تصرف هایی که برای نزدیک نمودن نامه به متن های دوران اسلامی شده، و آمیختگی نامه با حکایات و تمثیلات از ابتکارات سبکی نویسنده دوم، به روزرسانی زبان نوشته، تفصیل جمله ها و استشهاد به امثال و ابیات، از ویژگی های سبکی نویسندۀ سوم است. وجود هماهنگی در این سه گانه ی سبکی، موجب شده تا در درازای تاریخ، محتوای نامه بدون تغییر به دست مخاطب خود برسد.