تاملی در محتوای شعر دفاع مقدس

«محتوا یا مفهوم» یکی از دو بال آثار ادبی است که اهمیت آن کمتر از «فرم یا قالب» نیست و بررسی آن، یکی از راه های شناخت شعر یک شاعر یا دوره است. در این پژوهش با نگرشی کلی و همه‌جانبه، محتوای شعر دفاع مقدس (مورد مطالعه: دفترهای ریشه در ابر، از نخلستان تا خیابان، هم‌صدا با حلق اسماعیل و تولد در میدان) بررسی شده است. آنچه در ابتدا باعث شد گونه‌ای شعر به نام «شعر دفاع مقدس» شناخته شود، مفهوم و محتوای شعری همسان بود؛ بنابراین نویسنده با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و روش تحلیل محتوا تلاش کرده است تا به پرسش اصلی پژوهش پاسخ دهد که اشتراکات و رگ و ریشه‌های همانند در محتوای اشعار دفاع مقدس کدام است؟ آنچه از مطالعه و بررسی چهار دفتر مهم شعری این حوزه به دست آمد، این است که مهم‌ترین مضامین و مفاهیم مطرح‌شده در شعر دفاع مقدس، شهید و شهادت، واقعۀ کربلا و فرهنگ عاشورا، امید به آینده و انتظار موعود، وطن‌دوستی، رجزخوانی و حماسه، اعتراض به افول ارزش‌ها و... است. شاعران در طرح این مضامین از آموزه‌های ایرانی اسلامی بهره گرفته‌اند و درواقع بخش عظیمی از محتوای شعر دفاع مقدس، آیینی است.