بررسی تعالیم اخلاقی و آموزه های تربیتی در مثنوی سلسله الذهب جامی

عبدالرحمان جامی از شاعران پرکار قرن نهم هجری است که پیرو شاعران پیشین، در ادب تعلیمی، عرفانی و غنایی شعر سروده است. در این مقاله، مثنوی سلسله الذهب وی به لحاظ دارا بودن مباحث تعلیمی و آموزه های اخلاقی بررسی شده است. سوالات اصلی پژوهش این است که بینش تعلیمی جامی چگونه است، کدام قشر جامعه را بیشتر تعلیم داده است و از چه روشی برای تعلیم استفاده کرده است. بررسی کتاب نشان می دهد: جامی در دو چهره عارف موعظه گر و جامعه شناس در اجتماع ظاهر شده و سعی دارد با انتقاد از نا به سامانی های اجتماعی، دینی و عرفانی جامعه اش، تعالیم و آموزه های اخلاقی را به مخاطب منتقل کند. صوفیان و پادشاهان مهم ترین قشری هستند که جامی از آنها انتقاد می‌کند؛ وی معتقد است صوفیان ظاهرپرست ریاکار با ظاهرپرستی در دین، اخلاق انسانی را تباه می کنند. پادشاهان نیز با ظلم و بی عدالتی. هر دو قشر را به رعایت اصول و مبادی اخلاق توصیه می کند. مهم ترین آموزه های تعلیمی شاعر عبارت از توصیه به خداپرستی، انجام فرایض دینی، رعایت ادب و علم آموزی، دوری از بخل و خساست، رعایت عدالت، مهربانی و احسان، نکوهش عیب جویی، ذمّ پرخوری و پرخوابی است.