نقد اخلاقی کتاب جغرافیای تاریخی سرزمین های آباد: آثارالبلاد و اخبارالعباد زکریای قزوینی (قرن هفتم هجری)

آثارالبلاد و اخبارالعباد از زکریای قزوینی، یکی از مهم ترین کتب جغرافیای تاریخی سرزمین های آباد است که در سال 674ه. ق به زبان عربی به رشته نگارش درآمده ‌است ؛ این کتاب، سه پیشگفتار و هفت عنوان دربارۀ هفت منطقه دارد. یکى از امتیازاتى که آثار البلاد را متمایز مى‌سازد، توصیف و تاثیر آب و هوای بلاد بر خلُقیات و شخصیت افرادی است که در آن ولایات و مناطق زندگی می‌کنند. این اثر دارای رویکردی مذهبی و اخلاقی است وآموزه های دینی و مضامین تربیتی در آن مورد توجه قرارگرفته‌است. موضوعاتی نظیر راست گویی، خوش رفتاری و نیکوکاری در فحوای کلام قزوینی به خوبی مشهود است. در مجموع می توان گفت، کلام نافذ و زبان صمیمی قزوینی در بیان آموزه های تعلیمی و اخلاقی، سبب گیرایی و همگانی شدن کتاب وی شده‌است. مهم ترین نتیجه‌ی مبحث مقاله دراین است که قزوینی یکی از روش های اصلاح جامعه‌ی خود را آگاهی بخشی وتبیین فضایل اخلاقی می داند وبه همین منظور در اکثر مطالب کتاب خود، ضمن تاکید بر دانش اندوزی و خرد گرایی، مخاطب را به کسب فضایل ودوری از رذایل تشویق وترغیب نموده است.