بررسی ویژگی‌های جامعه‌شناختی نمونه نوعی محصّل علوم دینی در حوزه علمیه قم (طلاّب دوره سطح)

این پژوهش در پی یافتن پاسخی جامعه‌شناختی برای این پرسش است که: «از زندگی طلاّب چه می‌دانیم؟» در این زمینه، سوال های متعددی مطرح می‌شود که غالباً حول محور ابعاد عینی، وضعیت زندگی روزمرّه و گرایش‌های ذهنی طلاّب سازمان یافته‌ است. هدف اصلی این پژوهش در گام نخست، آن است که ابعاد بیشتری از زندگی طلاّب را بشناسیم، قالبی بودن نوع زیست اجتماعی طلاّب را بشکنیم و تکثّر موجود در واقعیت زندگی آنان را تا حدی درک کنیم. هدف دوم تولید فرضیات جامعه‌شناختی قابل دفاع و برخاسته از واقعیت زندگی طلاب دوره سطح حوزه علمیه قم است که بتواند راهنمای تحقیقات کمّی تبیینی آتی در این حوزه قرار گیرد.رویکرد روشی انجام این پژوهش، رویکرد کیفی است که در هر مرحله، از فنون متناسبی سود جسته‌است: در مرحله جمع‌آوری داده‌ها، از دو فن «مصاحبه عمیق نیمه‌ساخت‌یافته» و «مشاهده» (ساخت‌یافته و نیمه‌ساخت‌یافته) و در مرحله تحلیل داده‌ها، از دو روش اصلی «گروندد تئوری» و «تیپولوژی» (از نوع برساختی) استفاده ‌شده ‌است. نمونه این پژوهش، شامل نه تن از طلاّب دوره سطح مشغول به تحصیل در حوزه علمیه قم و دو تن از استادان و مدیران حوزه می‌شود.در پایان این پژوهش و براساس داده‌های گردآوری شده از میدان تحقیق، دو گونه اجتماعی متمایز طلاّب با عناوین «تیپ نوگرا» و «تیپ سنّتی» نام‌گذاری شدند. این دو تیپ، با وجود نقاط شباهت فراوان، در هفت متغیر با یکدیگر تمایز قابل‌توجهی داشتند: نوع انگیزه‌های طلبه‌شدن (شامل دو بُعد)، سن ازدواج، نوع ابزار تبلیغ دینی، نوع رابطه با فناوری های ارتباطی نوین، نوع رابطه اجتماعی با همسر، و دیدگاه درباره اشتغال همسر.