واکاوی سهم خاندان یقطین در جریان ‌های کلامی سدۀ دوم

خاندان یقطین یکی از خاندان‌های تاثیرگذار در تاریخ اندیشه‌ی امامیه در سده‌های نخستین هجری بودند و در سطوح فردی (شخصیت‌هایی مانند علی‌ بن یقطین، حسن ‌بن علی، یونس‌ بن عبدالرحمان و محمد ‌بن عیسی)، نهادی (انتقال میراث کلامی از کوفه به قم و بغداد) و محتوایی (آثاری مانند مناظرة الشاک بحضرته† و مسائل عن ابی‌الحسن موسی† و ‌کتاب الواضح المکشوف فی الرد على اهل الوقوف) به‌مثابه‌ی یک نهاد فکری یکپارچه در شکل‌دهی به گفتمان کلامی امامیه  در سده‌ی دوم هجری نقش‌آفرینی کردند. این خاندان با ترکیب روایت‌محوری در مثل علی بن یقطین یا حسن بن علی و نظریه‌پردازی در امثال یونس ‌بن عبدالرحمان یا محمد بن عیسی یقطینی، تنوع قابل توجهی در عرصه‌ی کلامی در سده‌ی دوم از خود بر جای گذاشتند. این مهم مرهون عوامل مختلفی، از جمله حفظ ارتباط عمیق با ائمه‌ی اطهار‰ و تعامل هوشمندانه با عباسیان (تقیه‌ی سیاسی) بود. پژوهش حاضر با روش «تاریخی تحلیلی»، از این طریق بر ضرورتِ بازخوانیِ نقش خاندان‌های علمی نه صرفاً افراد یا مدارس کلامی در تاریخ کلام امامیه تاکید می‌کند.

the contribution of the ya‘qūb dynasty to second-century islamic theological debates

the yaqtin family was one of the influential families in the history of imami thought during the early centuries of islam. they played a significant role at individual level (figures such as ali ibn yaqtin, hasan ibn ali, yunus ibn abd al-rahman, and muhammad ibn isa), institutional level (transferring theological heritage from kufa to qom and baghdad), and content level (works such as munaẓara al-shākk bi-haḍratihī, masā‘il ‘an abil-hasan mūsā, and kitāb al-wadih al-makshūf fl-radd ‘alā ahl al-wuqūf), as a unified intellectual institution, to shape the theological discourse of imamiya in the 2nd century ah. this family combined a focus on narration, as seen in figures like ali ibn yaqtin and hasan ibn ali, with theoretical contributions from scholars like yunus ibn abd al-rahman and muhammad ibn isa yaqtini, leaving a significant diversity in the theological landscape of the 2nd century. this achievement was due to various factors, including maintaining a deep connection with the infallible imams (peace is upon them) and a smart interaction with the abbasids (political taqiyya). this research, utilizing a historical-analytical method, emphasizes the necessity of revisiting the role of scholarly families-not merely individuals or theological schools-in the history of imami theology.