امام موسی صدر و روش تفسیر سیاسی-اجتماعی شیعی از قرآن در جامعه متکثر

جامعه لبنان در خاورمیانه به‌خاطر زیست‌بوم پیروان ادیان مختلف، جامعه‌ای متکثر محسوب می‌گردد و این فرصتی مناسب برای‌ شناخت شهروندان و پیروان ادیان، مذاهب و اقوام از یکدیگر است‌. از سوی دیگر این جوامع مستعد تنش ها و منازعه‌های دینی، مذهبی و قومی نیز هستند. از دیگر ویژگی‌های این جوامع، داشتن شکاف‌های متراکم‌ اجتماعی است. نقش نخبگان فکری و مذهبی در ایجاد تعامل، هم‌افزایی و همزیستی مسالمت‌آمیز یا‌ به عکس ایجاد تقابل، منازعه و فرسایشِ منابع بالفعل و بالقوه جامعه، بسیار مهم و اساسی است. امام موسی صدر یکی از شاخص‌ترین رهبران شیعه در تاریخ معاصر است که با اتکا به سازوکار «اجتهاد پویا» و به‌کارگیری روشی جدید در قرآن‌پژوهی و ارائه تفسیرهای اجتماعی - سیاسی از قرآن، علاوه بر هویت‌بخشی به شیعیان لبنان در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، به تعامل، هم‌افزایی و گفت‌وگو بین ادیان، مذاهب و اقوام همت گماشت و تجربه ای موفق و قابل ‌تعمیم به جهان اسلام و در سطح جهان ارائه داد. ایشان الگوی تعاملی خود را بر اساس تفسیر عقلانی از قرآن و بر اساس نیازها، معضلات و مسئله‌های جهان اسلام و جامعه لبنان راهبردی کرد. با چنین رویکردی پرسش اصلی این است که روش قرآن‌پژوهی و راهبرد قرآنی امام موسی صدر برای توسعه‌ جامعه لبنان، جامعه‌ شیعیان و جهان‌ اسلام چیست؟ مدعای مقاله این است که مهم‌ترین راهبرد قرآنی ایشان گفت‌وگوی دائمی در عرصه‌ عمومی و استفاده از تجربه‌ زیسته بشر در گستره‌ تاریخ اجتماعی انسان، برای تبدیل پیام‌های اجتماعی قرآن به نهادهای راهبردی در جامعه است؛ از جمله مسئله احسان اجتماعی، دفاع مشروع، نقش برابر همه‌ اقوام و ادیان در اداره جامعه و به تعبیر دیگر، حکمرانی بر اساس خرد و مشارکت جمعی و چگونگی فعال ‌کردن ظرفیت‌های  اقتصادی، اجتماعی، سیاسی جامعه برای بهبود و ارتقای سطح زندگی و توانمندسازی مردم.

imam musa sadr and the method of socio-political interpretation of the qur’an in a pluralistic society.

lebanese society in the middle east is considered a pluralistic society due to the ecosystem of followers of different religions. this is in addition to creating a suitable capacity and opportunity for citizens and followers of religions, religions and ethnicities to know each other; on the other hand, these societies are prone to religious, religious and ethnic tensions and conflicts. another characteristic of these societies is having dense social gaps. the role of intellectual and religious elites in creating interaction, synergy and peaceful coexistence or on the contrary creating confrontation, conflict and erosion of the actual and potential resources of the society is very important and essential.imam musa sadr is one of the most prominent shiite leaders in contemporary history who, by relying on the mechanism of dynamic ijtihad and by adopting a new method in studying the quran and presenting socio-political interpretations of the quran, in addition to giving identity to the lebanese shiites at the national, regional and international levels, interacted he encouraged synergy and dialogue between religions, religions and ethnic groups and drew and illustrated a successful model and experience that can be generalized to the islamic world and at the global level. imam musa strategized his interactive model based on a rational interpretation of the qur’an and based on the needs, problems and issues of the islamic world and the lebanese society.