سید حیدر آملی، تبیین و اثبات ولایت شیعی در عرفان اسلامی

عرفان نظری یکی از علوم نوخاسته در حوزه تمدن اسلامی است. یکی از ارکان نظام جهان شناسی و انسان شناسی عرفان نظری، مساله ولایت و انسان کامل است که با گذر از اندیشه عارفان نامدار شیعی با تقریری عمیق تر و دقیق تر در مساله ولایت باطنی، انسان کامل و مصادیق آن روبرو گردید. سید حیدر آملی با شهامت و شجاعت و به نحو مستدل، خلط های مصداقی و خطاهای نظری عارفان را در این حوزه به آنها گوشزد نموده و با تاسی به آموزه های شیعی، تبیینی نو در این زمینه پدید آورد. سئوال این نوشته این است که آیا می توان آنچه را سید در مقابل جریان رایج عرفانی ابراز کرده براهین متناسب با مباحث عرفان نظری به حساب آورد؟ در این مقاله با روشی توصیفیتحلیلی عملکرد او را در استنباط، تبیین، استدلال و دفاع از این آموزه شیعی مورد بررسی قرار داده و نشان داده ایم که چگونه او با اتصال معارف عرفانی به سرچشمه حقیقی خود در مساله ولایت به تحول و تکامل عرفان در این حوزه کمک نموده ، خلائی را که در این زمینه در اندیشه عارفان وجود داشت تکمیل کرده و به اقامه استدلالهایی متناسب با فضای عرفان نظری پرداخته است.

Sayyid Heydar Amoli: Explaining and Proving the Shi’i Wilaya in Islamic Mysticism

The theoretical mysticism is one of the newly emerged sciences in the sphere of the Islamic civilization. Among the pillars of the cosmology and anthropology systems in theoretical mysticism are the ideas of Wilaya (literally: guardianship) and Perfect Man. These ideas passed through the wellknown Shi’a mystics’ thought, and encountered a deeper and more precise reading of esoteric Wilaya, the perfect man and its instances. Sayyid Heydar Amoli noted the mystics’ errors in theory and instances in this sphere in a brave and rational manner, and resorted to the Shi’a doctrines to create a new explanation in this regard. The main question in this study is as follows: “Can we consider what Sayyid Heydar has expressed in facing with the common mystical trend as arguments in line with the discussions of theoretical mysticism?” In the present article, we used a descriptiveanalytical method to study his performance in inferring, explaining, and defending this Shi’i doctrine to show how he connected the mystical teachings to its true origin in issues pertaining to Wilaya, and assisted an evolution and perfection of mysticism in that sphere, removed the related gap in mystical thought, and presented proper arguments in theoretical mysticism.