بررسی تطبیقی واکنش علما و روحانیان ایران به اشغال کشور در جنگ جهانی اول و دوم

در جنگ جهانی اول و دوم، نیروهای بیگانه به اعلام بی طرفی ایران توجه نکردند و کشور را به اشغال خود درآوردند. در این میان، واکنش علما و روحانیان، به عنوان رهبران مذهبی جامعه، بسیار مهم و تاثیرگذار بود. آن ها در جنگ جهانی اول، با اعلام جهاد، نیروهای فراوانی را برای مقابله با اشغال گران فراخواندند و حتی خودشان نیز در برخی نبردها شرکت کردند. اما در جنگ جهانی دوم، واکنشی در قبال اشغال کشور نشان ندادند. پژوهش حاضر، در صدد است دلایل واکنش متفاوت علما و روحانیان را به اشغال ایران در جنگ جهانی اول و دوم بررسی کند. برای بررسی این موضوع از روش تطبیقی استفاده می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد عواملی هم چون: تضعیف موقعیت علما در اثر سیاست های ضددینی رضاشاه، اعلام ترک مقاومت حکومت مرکزی در جنگ جهانی دوم، بی نتیجه بودن هر نوع مقاومتی در برابر قدرت های اشغال گر با توجه به تجربه جنگ جهانی اول، پایین بودن میزان خسارات در جنگ جهانی دوم و تلاش علما برای احیای موقعیت اسلام و روحانیت بعد از استعفای رضاشاه، نقش موثری در واکنش متفاوت علما داشته است.