بررسی انسان‌شناختی پدیده نخل‌گردانی در کاشان (مطالعه موردی: نخل هیات حسینی در محله سرفره و گذر صدره)

مناسک جمعی، به ویژه با رویکرد مذهبی، نقش بسزایی در صورت بندی حیات اجتماعی و فرهنگی مومنان ایفا می‌کند، و از کارکاردهای بسیاری برخوردار است. مناسک عزاداری محرم، از مهم‌ترین و کانونی‌ترین مناسک جمعی، در فرهنگ شیعیان به شمار می‌آید که با فرهنگ ایران عجین گردیده و کارکردهای زیادی دارد. آیین عزاداری حسینی، به مرور زمان الگوهای مختلفی به خود گرفته که از جمله مهم‌ترین آن‌ها «نخل‌گردانی» است که بیش‌تر در حوزه کویری کشور ایران برگزار می شود. نوشته حاضر، تلاش می کند با رویکرد انسان شناختی (anthropological) و با بهره گیری از تکنیک های مشاهده، مصاحبه و مشارکت، به بررسی ابعاد مختلف معروف ترین آیین نخل برداری، در هیات حسینی نخل کاشان، در محل سرفره و گذر صدره، به شناخت حیات فرهنگی اجتماعی مردم این منطقه، درباره موضوع بپردازد. نتایج پژوهش، حاکی از رسوخ مناسک نخل‌گردانی به لایه‌های عمیق فرهنگی مردم است، به گونه ای که پیرامون این مناسک، می توان جنبه های مختلفی از قبیل «هویت بخشی»، «تقدس بخشی»، «اسطوره سازی»، «حاجت خواهی» و «حیات پنداری» را ملاحظه نمود.