|
|
تعیین روند تغییرات پارامترهای کیفی آب های زیرزمینی دشت شبستر
|
|
|
|
|
نویسنده
|
پناهی مهدی ,میثاقی فرهاد ,قنبری فرید
|
منبع
|
علوم محيطي - 1396 - دوره : 15 - شماره : 3 - صفحه:19 -38
|
چکیده
|
سابقه و هدف: آب زیرزمینی از دیرباز، مهمترین منبع آبی مورد اطمینان بشر برای استفاده در بخش کشاورزی و شرب بوده است. برای آگاهی از وضعیت منابع آب زیرزمینی و مدیریت بهینه آن، لازم است از نوسانات سطح آب زیرزمینی و تاثیرپذیری کیفیت آب زیرزمینی از عوامل متعدد، بهطور دقیقی بررسی شود. با پایش دقیق نوسانات و کیفیت آب زیرزمینی میتوانیم برنامهریزی قابلاعتمادی در تامین و مدیریت منابع آب داشته باشیم. بنابراین هدف از انجام این تحقیق تعیین روند تغییرات پارامترهای کیفی آبهای زیرزمینی دشت شبستر به منظور شناخت وضعیت کیفی آب زیرزمینی و مشخص کردن نحوه استفاده از آن است. مواد و روشها: در این پژوهش برای شناخت وضعیت کیفی آب زیرزمینی دشت شبستر و مشخص کردن نحوه استفاده از آن از نتایج شیمیایی 15 متغیر کیفی نمونههای آب زیرزمینی 13 ایستگاه واقع در منطقه مطالعاتی طی سالهای 91-1382 از آزمون ناپارامتری مانکندال استفاده شد و اثر خود همبستگی مرتبه اول از سری دادهها حذف شد. شیب خط روند با روش سن محاسبه شد. پارامترهای کیفی مورد بررسی در این تحقیق عبارتند از: مجموع آنیونها، مجموع کاتیونها، ec، sar، ، ، ، th، ph، tds، ، na%، ، و که در هر سال دوبار اندازهگیری شدند. نتایج و بحث: نتایج نشان داد سریهای زمانی مربوط به متغیرهای کیفی در اغلب ایستگاهها (به جز ایستگاه علیشاه، سفیدکمر و ماه کمآب شبستر) روند صعودی داشته است. در ماه پرآب 36 سری (18 درصد) و در ماه کمآب 17 سری (9 درصد) روند مثبت معنیداری را در سطح پنج درصد از خود نشان دادند. همچنین در مجموع کل 390 سری موجود، تعداد 140 سری روند منفی و 250 سری روندی افزایشی یا بدون روند داشتند. همچنین در مورد بیشترین تعداد روند منفی، ایستگاههای علیشاه و سفیدکمر در هر دو ماه پرآب و کمآب در صدر قرار دارند. مقایسه نتایج بین ایستگاهها حاکی از آن است که کیفیت آبهای زیرزمینی دشت شبستر در قسمت جنوبی دشت وضعیت بحرانیتری دارد. در حالت کلی میتوان نتیجه گرفت که طی زمان کیفیت آب زیرزمینی منطقه مورد برسی افت داشته است. نتایج حاصل از بررسی مقادیر ضرایب همبستگی سریهای زمانی متغیرهای کیفی با بارش نرمال سالانه در دوره آماری (1388 1382) نشان میدهد که هیچ یک از متغیرهای کیفی معنیداری خاصی در سطح پنج درصد با مقدار بارش سالانه ندارند. نتیجه کلی بهدستآمده در این بخش حاکی از عدم ارتباط بین بارشهای صورتگرفته در مقیاس سالانه و متغیرهای کیفی است. این در حالی است که تراز سطح ایستابی در طول سالهای مشترک آماری با متغیرهای کیفی (1391 1382) تقریبا با شیب ثابتی افت داشته است. همچنین متغیرهای اقلیمی بارش، دما و تبخیر عامل تغییردهنده خصوصیات کیفی آبهای زیرزمینی دشت شبستر تشخیص داده نشدند و تغییرات نامطلوب آنها تحت تاثیر عوامل انسانی تشخیص داده شدند. نتیجهگیری: بر اساس نتایج بهدستآمده میتوان گفت که در صورت ادامه وضع موجود امکان استفاده پایدار از منابع آب زیرزمینی دشت شبستر غیرممکن خواهد بود. با عدم تصفیه فاضلابهای شهری و صنعتی و رها شدن زهآبهای کشاورزی در سطح دشت و همسایگی با دریاچه ارومیه و پیشرفت شورهزار، کیفیت آبها به طرز نامطلوبی تحتتاثیر قرار خواهد گرفت
|
کلیدواژه
|
تحلیل روند، آزمون مان - کندال، کیفیت آب زیرزمینی ، دشت شبستر.
|
آدرس
|
دانشگاه زنجان, دانشکده کشاورزی, گروه مهندسی آب, ایران, دانشگاه زنجان, دانشکده کشاورزی, گروه مهندسی آب, ایران, دانشگاه زنجان, دانشکده کشاورزی, گروه مهندسی آب, ایران
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Determining the trend of parameters of groundwater quality in Shabestar plain
|
|
|
Authors
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|