اثرات ته‌نشست نیتروژن شبیه‌سازی شده روی خصوصیات شیمیایی خاک توده افرا پلت

سابقه و هدف: با توجه به افزایش استفاده از سوخت‌های فسیلی و کودهای شیمیایی، مقدار ورود ترکیبات نیتروژن‌دار به جو به ویژه در مناطق صنعتی افزایش یافته است. از جمله پیامدهای افزایش ترکیبات نیتروژن‌دار در جو، ایجاد پدیده ته‌نشست نیتروژن است. ته‌نشست نیتروژن اشاره به فرآیندی دارد که طی آن ترکیبات نیتروژنی موجود در هوا بر سطح جامد قرار می‌گیرند. با توجه به کمبود اطلاعات در ارتباط با اثرات ته‌نشست نیتروژن بر ویژگی های خاک جنگل، هدف از این پژوهش بررسی اثرات ته‌نشست نیتروژن شبیه سازی شده بر ویژگی های شیمیایی خاک در توده دست‌کاشت افراپلت واقع درجنگل آموزشی- پژوهشی دانشکده منابع طبیعی ساری بود.مواد و روش ها: در توده پژوهشی تعداد 12 پلات 20×10 متر پیاده شد. ته‌نشست نیتروژن در چهار سطح شامل، صفر (شاهد)، 50 (کم)، 100 (متوسط) و 150 (زیاد) کیلوگرم نیتروژن در هکتار در سال در نظر گرفته شد. نیتروژن به صورت محلول آمونیم- نیترات در هر پلات به‌صورت دستی و ماهانه در طول یکسال اسپری شد. سه نمونه خاک از عمق 10-0 سانتی‌متر از هر پلات در هر فصل طی یکسال با روش استوانه فلزی تهیه و به آزمایشگاه منتقل شد. در آزمایشگاه ویژگی‌های فیزیکی درصد رطوبت به روش وزنی و بافت خاک به روش هیدرومتری اندازه‌گیری شد. ویژگی های شیمیایی خاک شامل ph خاک به روش پتانسیومتری، ec به روش هدایت سنجی (نسبت خاک به آب برابر با 1 به 5/2 بود) اندازه گیری شدند. کربن آلی به روش والکی و بلاک، نیتروژن به روش کجلدال، فسفر قابل جذب با روش اولسن، پتاسیم با روش عصاره گیری با استات آمونیم اندازه گیری شدند.نتایج و بحث: نتایج نشان داد که ته‌نشست نیتروژن باعث کاهش معنی‌دار مقدار ph و ec خاک شد. در انتهای دوره مورد بررسی، مقدار نیتروژن در تیمارهای متوسط (010/0±47/0 درصد) و زیاد (013/0±59/0 درصد) به طور معنی‌داری بیشتر از شاهد (006/0±36/0 درصد) بود. مقدار فسفر در تیمار متوسط (39/0±98/15) و زیاد (43/0±95/14) به طور معنی‌داری کمتر از شاهد (05/1±97/24) بود. همچنین افزایش ته‌نشست نیتروژن باعث کاهش معنی‌دار پتاسیم در خاک شد. در انتهای دوره مورد بررسی، مقدار آمونیم (کم: 04/6، متوسط: 23/7 و زیاد: 53/8) و نیترات (کم: 21/7، متوسط: 95/9 و زیاد: 51/20) به طور معنی‌داری بیشتر از شاهد (آمونیم: 93/4 و نیترات: 06/5) بود. دلیل کاهش ph و ec می تواند ناشی از آب شویی کاتیون های قلیایی به دنبال بروز پدیده آب شویی نیترات و افزایش غلظت آمونیم در خاک باشد. دلیل افزایش میزان نیترات را می توان اضافه شدن آن و همچنین تولید نیترات در حضور آمونیم بیان کرد. به طور کلی نتایج نشان داد که ته‌نشست نیتروژن اثرات مخربی بر ویژگی های شیمیایی خاک داشت که باعث کاهش میزان phو ec، پتاسیم، فسفر و همچنین افزایش نیتروژن کل، کربن آلی، آمونیم و نیترات در خاک شد.نتیجه گیری: افزایش نیتروژن در مراحل اول می‌تواند تا حدی باعث افزایش رویش درختان شود ولی با گذشت زمان و اشباع نیتروژن در خاک و وقوع پدیده آب شویی نیترات و کاهش حاصلخیزی خاک، شرایط برای رشد و رویش گیاهان نامناسب خواهد شد. با توجه به کمبود اطلاعات در زمینه اثرات ته‌نشست نیتروژن بر ویژگی های خاک، انجام مطالعات گسترده‌تر در ارتباط با اثرات آن روی ویژگی های زیستی خاک از جمله فعالیت های میکروبی و آنزیمی و همچنین تنفس خاک پیشنهاد می‌شود.