بهینه‌ سازی شبکه حمل‌ و نقل درون ‌شهری قم از لحاظ زیست ‌محیطی به کمک الگوریتم ژنتیک و Gis

سابقه و هدف: امروزه حمل‌ونقل به عنوان یکی از زیرساخت‌های مهم و اثرگذار و به‌صورت همزمان زمینه ساز توسعه و اثرپذیر از توسعه بوده و این موضوع سبب توجه مدیران و برنامه‌ریزان به مقوله حمل‌ونقل شده است. اما با توجه به تمرکز برنامه‌ریزان حمل‌ونقل بر دسترسی‌ها و سایر جنبه‌های دینامکی حمل‌ونقل شهری، عوارض زیست‌محیطی آن به‌شدت مورد بی‌توجهی واقع شده است. شهر قم به عنوان یک کلان‌شهر مهم و مذهبی- توریستی مستلزم به‌کارگیری روشی کارا برای ساماندهی و مدیریت حمل‌ونقل است روشی که با سایر بخش‌های توسعه و بخصوص محیط‌زیست در تضاد نباشد. مواد و روش‌ها: در این تحقیق پس از مطالعه منابع، شاخص‌های محیط ‌زیستی مرتبط با حمل‌ونقل شناسایی شده و 5 شاخص مهم تعیین شد سپس این شاخص‌ها به‌صورت مکان‌مند و با استفاده از نقشه‌های gis شبکه حمل‌ونقل و کاربری‌های شهر قم و با نظرات کارشناسی امتیازدهی شده است. برای تعیین وضعیت نهایی هر سلول، نتایج حاصل از gis وارد نرم‌افزارmatlab  شده و با روش الگوریتم ژنتیک نتایج حاصل شده است. نتایج و بحث: دستیابی به وضعیت بهینه از لحاظ زیست‌محیطی مستلزم ایجاد تغییرات در شبکه راه‌ها و یا تغییر مکان کاربری ‌هایی است که به لحاظ آلودگی‌های ناشی از حمل‌ونقل حساسیت بالاتری دارند، نتایج این تحقیق نشان داد که 30 درصد سلول‌های شبکه از لحاظ زیست محیطی در وضعیت نامناسب، 30 درصد در وضعیت تناسب میانه و 40 درصد در وضعیت مناسب قرار دارند. نتیجه‌گیری: نتایجی که از نقشه بهینه شبکه حمل‌ونقل استنباط می‌شود به خوبی نشان می‌دهد که با انتقال بخشی از کاربری‌ها به‌ویژه مناطق مسکونی به نواحی اطراف شهر و با آلودگی کمتر تغییرات محسوسی در وضعیت تناسب سلول‌های شبکه ایجاد می‌شود به‌طوری‌که بیشتر سلول‌های با امتیاز 3 (نامناسب) به امتیاز 1 (مناسب) تغییر وضعیت می‌دهند، و فقط 10درصد از سلول‌ها در وضعیت نامناسب از لحاظ زیست‌محیطی قرار می‌گیرند. بنابراین انتقال بخشی از کاربری‌ها از مرکز شهر به نواحی اطراف، راهکار مناسبی برای کاهش تاثیرات آلودگی‌های ناشی از حمل‌ونقل خواهد بود.