نمایه های اکولوژیکی در ارزیابی توان رشد و توسعه شهری (بررسی موردی : کلان شهر تهران)

سابقه و هدف: طبق گزارش بانک جهانی، نرخ رشد شهری با سرعتی بیش از نرخ رشد مطلق جمعیت در حال افزایش است و این رشد و توسعه شهری اگر بدون توجه به پایداری اکولوژیکی بستر شهر صورت پذیرد، موجب بروز بحران‌های محیط زیستی در سطوح مختلف (جهانی، ملی و محلی) خواهد شد. آنچه مسلم است مدیریت توسعه کلان‌شهرها از جمله تهران نیز بدون در دست داشتن سند راهبردی‌ که استخوان‌بندی‌ اصلی‌ توسعه را در بستر اکولوژیک سرزمین ترسیم کند امکان‌پذیر نیست. در این میان به نظر می‌رسد ارائه الگویی بر اساس نمایه‌های اکولوژیکی برای ارزیابی‌ توان توسعه شهری راه‌حل مناسبی برای پیشگیری‌ و بستر مناسبی‌ برای‌ برنامه‌ریزی‌ محیط زیست شهری فراهم ‌آورد. واد و روش‌ها: از آنجا که یافتن نمایه‌های اکولوژیکی متناسب در مدل‌سازی ارزیابی توان توسعه شهری نیازمند جامع‌نگری در تصمیم‌گیری و بهره‌مندی از تخصص‌های مختلف بر اساس معیارهای چندگانه کمی و کیفی است بنابراین به‌کارگیری روش تصمیم‌گیری چندمعیاره با بهره‌گیری از سامانه اطلاعات جغرافیایی در این تحقیق محرز است و از سوی دیگر ابهام و عدم قطعیت ذاتی حاکم بر محیط تصمیم‌گیری و ناسازگاری قضاوت‌های افراد تصمیم‌گیرنده موجب شد تا از منطق فازی برای مواجهه با ابهام موجود در برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری‌های این تحقیق در منطقه مطالعاتی کلان‌شهر تهران بهره گرفته شود. نتایج و بحث: در این تحقیق پس از مرور منابع با استفاده از اطلاعات به‌دست‌آمده، دانش تخصصی و تکنیک دلفی معیارهای مورد نظر شناسایی و وارد پایگاه داده در سامانه اطلاعات جغرافیایی شد. سپس با استفاده از تحلیل چندمعیاره و منطق فازی لایه‌های اطلاعاتی با ضریب اهمیت منتج از تکنیک دلفی با هم ترکیب و نهایتا طبق هر دو منطق بولین و فازی در نرم‌افزار arc gis 10.1تصمیم‌گیری شد. نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان می‌دهد با توجه به نمایه‌های اکولوژیکی مورد نظر در این تحقیق پهنه مناسبی برای توسعه افقی کلان‌شهر تهران قابل‌شناسایی نیست.