تحلیل مقایسه‏ ای و پایش اثربخشی الگوی مشارکتی جیگ‏ ساو و تدریس سنتی درآموزش محیط ‏زیست شهری

سابقه و هدف: تدریس مشارکتی به‌عنوان یکی از روش ‏های تدریس نوعی رابطه‏ بین فردی است که خلاء استفاده از آن در انتقال مفاهیم محیط زیستی و پایش آنها کاملاً احساس می‎‏شود و انجام پژوهش‏ هایی بر پایه این نوع تدریس، در انتخاب موثرترین روش انتقال مفاهیم، به آموزشگران محیط زیست و فعالان این حوزه کمک شایانی خواهد کرد. چراکه می‏تواند در رشد مهارت‏ های بین فردی، ذهنی و مهارت‏ های سطح بالای تفکر انتقادی تاثیر داشته باشد و موجب یادگیری بیشتر، به خاطر سپاری موثرتر اطلاعات و لذت بیشتر فراگیرنده از کلاس درس شود. از آنجا که هدف اصلی این پژوهش مقایسه و پایش اثربخشی آموزش مباحث محیط زیست شهری با استفاده از روش‏ یادگیری مشارکتی جیگ‎‏ساو و روش سنتی است این سوال مطرح می‏شود که کدامیک از روش ‏ها برای انتقال مفاهیم محیط زیست شهری موثرترند و با گذشت زمان میزان ماندگاری مفاهیم محیط زیستی ارائه شده چگونه است. مواد و روش‏ ها: این پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش ‏آزمونپس ‏آزمون با دو گروه مشارکتی و سنتی است. جامعه آماری شامل دانش ‏آموزان پسر مقطع سوم ابتدایی شهر اهواز است که برای نمونه‏ گیری از روش خوش ه‏ای تصادفی استفاده شد. حجم نمونه شامل 62 نفر است که 32 و 30 نفر آن‏ها به ترتیب در گروه روش تدریس مشارکتی جیگ‏ساو و گروه روش تدریس سنتی قرار گرفتند. همسان بودن گروه‏ ها از طریق اجرای پیش‏ آزمون سنجیده شد و پایایی آزمون از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 84/0 به دست آمد. روش ‏های یادگیری به مدت 3 هفته متوالی اجرا شد و یک هفته و سپس یک‏ ماه پس از پایان مداخله پس‏ آزمون به‌عمل آمد. نمرات با استفاده از روش اندازه اثر، آزمون t مستقل و همبسته با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه‌و‌تحلیل قرار گرفتند. نتایج و بحث: نتایج آزمون t مستقل از پیش ‏آزمون‏ گروه‏ های مشارکتی و سنتی نشان داد که میزان آگاهی از تمامی مباحث محیط زیست شهری در میان دانش‏ آموزان یکسان بوده و تفاوت معنادار میان این دو گروه مشاهده نشد. میانگین گروه مشارکتی و سنتی در پیش‏آزمون مباحث محیط زیست شهری به ترتیب 68/18 و 66/18 به‌ ‌دست آمد. در حالی‏ که نتایج پس‏ آزمون یک هفته پس از اعمال مداخله نشان داد که میانگین گروه مشارکتی و سنتی به ترتیب 28/26 و 10/23 محاسبه شد. میانگین پس‏آزمون یک ماه پس از اعمال مداخله نیز به ترتیب 65/25 و 93/21 به دست آمد و میانگین حاصل از پس‏آزمون گروه مشارکتی یک هفته و یک ماه پس از مداخله در سطح معناداری نسبت به میانگین گروه سنتی بالاتر شد. نتایج آزمون اندازه اثر نشان داد که اندازه اثر روش مشارکتی جیگ‏ساو در بازه زمانی یک هفته پس از مداخله آموزشی 870/1 و در بازه زمانی یک ماه پس از آموزش مشارکتی 137/2 است. همچنین، با توجه به نتایج آزمون t همبسته بین میزان آگاهی قبل از مداخله و یک هفته بعد از اجرای دوره‏ی آموزشی تفاوت معنا‏دار مشاهده شد. یک ماه پس از اجرای دوره‏ی آموزشی میانگین میزان آگاهی در روش مشارکتی از 28/26 به 65/25 و در روش سنتی از 10/23 به 93/21 تغییر نمود که در مقایسه با قبل از اجرای دوره‏ی آموزشی، تفاوت معنا‏داری مشاهده شد. نتایج حاصل نشان داد، دانش‏آموزانی که از طریق یادگیری مشارکتی طبق الگوی جیگ‏ساو به یادگیری می‏پردازند، مطالب و مباحث را نسبت به دانش‏آموزانی که از طریق یادگیری سنتی آموزش دیده ‏اند، بهتر یاد می‏گیرند. نتیجه‏ گیری: نتایج تحلیل داده ‏ها نشان داد که میزان آگاهی از مباحث محیط زیست شهری در میان دانش‏ آموزانی که به روش مشارکتی جیگ‏ساو آموزش دیده بودند، در سطح معناداری بالاتر از دانش‏ آموزان آموزش دیده به روش سنتی بود. همچنین نتایج حاصل از پایش اثربخشی، برتری روش مشارکتی جیگ‏ساو را نسبت به روش آموزش سنتی تایید نمود.