تاثیر کاربرد شبکه اجتماعی اینستاگرام در ارتقای سواد محیط زیستی دانشجویان

سابقه و هدف: رشد شبکه‌های اجتماعی باعث شده است تا کاربردهای جدیدی  در امر آموزش شامل آموزش‌های رسمی، غیر‌رسمی و ضمنی (دیداری، شنیداری و نوشتاری) برای این ابزار تعریف شود. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر استفاده از اینستاگرام بر ارتقای سواد محیط زیستی دانشجویان است. با توجه به اینکه سواد محیط زیستی دارای ابعاد و محدوده وسیعی است، در این پژوهش، برای تحدید مساله به بررسی ابعاد اصلی سواد محیط‌ زیستی، یعنی آگاهی، نگرش و رفتار، بسنده شده است. اهمیت این پژوهش در آن است که سیاست‌گزاران آموزش‌های محیط‌ زیستی را با تاثیر کاربرد اینستاگرام به عنوان یکی از شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش‌های محیط‌ زیستی و ارتقای سواد محیط زیستی دانشجویان به عنوان قشر تاثیرگذار جامعه آشنا ساخته و می‌تواند مبنایی برای مطالعات آتی برای انجام پژوهش‌های مشابه در مورد بررسی تاثیر سایر شبکه‌های اجتماعی و نیز رسانه‌های مختلف و استفاده از نتایج آنها برای بهینه‌سازی برنامه‌ریزی‌های آتی در این زمینه باشد.مواد و روش‌ها: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده‌ها، نیمه‌آزمایشی از نوع پیش‌‌آزمونپس‌آزمون با گروه کنترل بوده است. نمونه مورد بررسی شامل 40 نفر از دانشجویان دانشگاه پیام نور استان مرکزی بود که به روش نمونه در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در قالب دو گروه کنترل و آزمون گروه‌بندی شدند. ابتدا از هر دو گروه پیش‌آزمون گرفته شد. سپس آموزش‌های لازم بر اساس توصیه‌های برنامه محیط‌ زیست سازمان ملل (2015) و لحاظ شرایط و فرهنگ بومی کشور در قالب پست‌های تصویری در صفحه ایجاد‌شده در شبکه اجتماعی اینستاگرام به همراه توضیحات نوشتاری در دوره زمانی 14 آذر تا 14 اسفند 1394 ارائه شد.  بعد از 3 ماه، به منظور سنجش تاثیر آموزش‌های محیط ‌زیستی ارائه شده از طریق اینستاگرام از دانشجویان، پس‌آزمون گرفته شد. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها با استفاده از روش‌های آمار توصیفی و استنباطی  و با استفاده از نرم‌افزار spss₁₆ صورت گرفت.نتایج و بحث:  بر اساس نتایج آزمون تحلیل کوواریانس با توجه به اینکه سطح معنا‌داری مربوط به آزمون در هر سه متغیر آگاهی، نگرش و رفتار محیط ‌زیستی برابر 0.001 و کمتر از 0.05 بوده است، نتیجه گرفته شد که تفاوت معنا‌داری در بین هر سه متغیر در دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون وجود دارد که نشان‌دهنده تاثیر آموزش ‌محیط ‌زیست با کاربرد شبکه اجتماعی اینستاگرام بر هر سه بعد و ارتقای سواد محیط‌ زیستی دانشجویان بوده است. مقایسه میانگین دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون نشان داد که میانگین متغیر در مرحله پس‌آزمون نسبت به پیش‌آزمون در هر سه متغیر، بالاتر بوده است. نتایج آزمون تعقیبی شفه نیز بیانگر بالاتر بودن میانگین گروه اینستاگرام نسبت به کنترل در هر سه متغیر بود. اندازه اثر آموزش از طریق اینستاگرام برای هر یک از ابعاد آگاهی، نگرش و رفتار محیط‌ زیستی گروه آزمایش به ترتیب برابر 474/0،  660/0 و 391/0 بود.strong>نتیجه‌گیری: آموزش محیط ‌زیست از طریق اینستاگرام دارای تاثیر مثبت و معنا‌دار بر هر سه بعد سواد محیط‌ زیستی دانشجویان بوده است. به ترتیب در حدود 48، 66 و 40 درصد واریانس آگاهی، نگرش و رفتار محیط‌ زیستی گروه آزمایش اختصاصاً توسط اعمال شیوه آموزشی (آموزش‌های محیط‌ زیستی اینستاگرامی) قابل‌تبیین است.