نقش آموزش غیر رسمی در افزایش آگاهی‌های دانش آموزان در خصوص کاهش مصرف، مصرف دوباره و بازیافت مواد زاید

سابقه و هدف: منابع طبیعی، به عنوان منابع پایه، برای اقتصاد هر کشور، نقشی زیربنایی دارد و از ابزارهای مهم توسعۀ پایدار تلقی می گردد. مصرف بی رویه ی منابع، باعث ورود مقدار قابل توجهی مواد زاید به محیط زیست می شود. مطالعات نشان میدهد که دفع مواد زاید مدیریت نشده، دلیل اصلی مشکلات زیست محیطی است. یک برنامه‌ی مدیریتی موثر برای کنترل مواد زاید، شامل تولید کمتر، استفاده ی دوباره و بازیافت زباله است (rs3). در این میان کودکان، نقشی سازنده در خصوص مشارکت در چنین برنامه‌ی مدیریتی ای دارند، زیرا آنها در آینده مسئول حفاظت از این سیاره هستند. آموزش، یک عنصر حیاتی برای افزایش مشارکت کودکان در رابطه با حفاظت محیط زیست آنهاست. این پژوهش با هدف تبیین نقش آموزش غیر رســمی در افزایش آگاهی کودکان در باره تولید کمتر، اسـتفاده دوباره و بازیافت زباله انجام شد.مواد و روش‌ها: این پژوهش از نوع کاربردی و روش انجام آن، شبه آزمایشی است و به وسیله پیش آزمون و پس آزمون اجرا و از طریق گروهای کنترل و آزمایش انجام شده است. جامعه ی آماری، دانش آموزان دختر و پسر دو مدرسه ی ابتدایی مقطع ششم دبستان هستند. پرسش نامه ی تدوین شده، ابزاری برای اندازه گیری اطلاعات و آگاهی های دانش آموزان در باره نحوه ی تولید کمتر، استفاده دوباره و بازیافت زباله قبل و بعد از آموزش است. روایی پرسش نامه توسط کارشناسان و پایایی آن از طریق فرمول آلفای کرومباخ به میزان 8/0 تعیین شده است. به دانش آموزان، موضوعاتی در باره منابع موجود در زمین، محدودیت آن ها، نحوه ی تولید زباله ی کمتر، استفاده مجدد وبازیافت آموزش داده شد. داده های حاصل، توسط آزمون لون و آزمون t برای گروه‌های  مستقل تحلیل گردید.نتایج و بحث: نتایج حاکی از آن است که میانگین آگاهی دانش آموزان دختر در خصوص استفاده از مواد کمتر و تولید زایدات کمترقبل و بعد از آموزش تفاوت معـناداری وجود دارد و میـزان آگاهی آنها از 71/1 در پیش آزمون آزمایش به 30/2 در پس آزمون آزمایش، افزایش یافته است. در مورد پسران نیز میانگین آگاهی آنها از 2 در گروه پیش آزمون آزمایش به 88/2 در پس آزمون آزمایش افزایش یافته است. در ارتباط با آگاهی دانش آموزان در باره استفاده مجدد نیز می توان گفت که میزان آگاهی دانش آموزان دختر، از 63/2 در گروه پیش آزمون به 59/3 در پس آزمون آزمایش ارتقاء یافته است (به میزان 97/0). میانگین آگاهی دانش آموزان پسرنیزاز 45/2 در گروه پیش آزمون آزمایش به 45/3 در گروه پس آزمون آزمایش، افزایش یافته است. نتایج در ارتباط با بازیافت مواد زائدنیز بیانگر آن است که میزان آگاهی دانش آموزان دختر از 52/0 در گروه پیش آزمون آزمایش به 79/0 در پس آزمون افزایش یافته است؛ و در مورددانش آموزان پسر نیزمیانگین آگاهی آنها درگروه پیش آزمون آزمایش 41/0 بوده که پس از آموزش 82/0 شده است. در مجموع میزان آگاهی دانش آموزان دختر و پسرنسبت به 3 موضوع موردآزمایش پس از آموزش افزایش یافته است؛ ولی آگاهی پسران بیشتر از دختران ارتقاء یافته است. همچنین در میزان آگاهی دانش آموزان دختر و پسر در باره موضوع استفاده مجدد از زباله در مقایسه با موضوعات استفاده کمتر و تولید کمتر زباله و بازیافت، افزایش بیشتری حاصل شده است.نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج حاصله، پیشنهاد می گردد آموزشrs3 به دانش آموزان در مدارس شهرهای مختلف ایران با در نظر گرفتن شرایط جغرافیایی صورت گیرد واطلاعات مربوط به این راهکار مدیریتی از طریق نمایش فیلم های مرتبط با موضوع، کارتون، پوستر، بازی های رقابتی و آموزش در طبیعت در اختیار دانش آموزان قرار گیرد. در واقع لازم است این مطالب بصورت یک سرگرمی برای دانش آموزان مهیا شود تا بتواند علایق آنها را بر انگیزد.