ارزیابی تنوع‌ بوم‌نظام‌های زراعی در افغانستان

سابقه و هدف: نظام ‏های کشاورزی فشرده عمدتاً نظام ‏های تک‏ کشتی هستند که در آن به روابط متقابل بین موجودات زنده و محیط زیست توجهی نمی شود. فشرده‏سازی در ابعاد مکانی و زمانی و استفاده بی‏رویه از نهاده ‏های برون مزرعه ای موجب ایجاد ‌بوم‌نظام ‏هایی با تنوع کمتر و خطر پذیری بیشتر شده است. افغانستان دارای اقتصاد مبتنی بر کشاورزی بوده و امنیت غذایی مردم عمدتاً به تولیدات کشاورزی در سطح ملی وابسته است. با این حال، در سال‌های اخیر تولید مواد غذایی در کشور به دلیل شرایط پیچیده سیاسی با تهدید مواجه شده است. استفاده مناسب از تنوع زیستی‌می‌تواند نظام های تولید محصول را در روش های کم نهاده تقویت کند. باوجود این، تاکنون در کشور تحقیقاتی در مورد این موضوع مهم صورت نگرفته، لذا این مطالعه به منظور ارزیابی تنوع‌بوم‌نظام های کشاورزی افغانستان در سطح نظام های زراعی انجام شد.مواد و روش‌ها: در این پژوهش، داده‌های مورد نیاز از طریق پرسشنامه‌های جمع آوری شده از 388 شهرستان در 34 استان کشور افغانستان استخراج گردید. بدین منظور تمام استان ها و حداقل 10 درصد شهرستان های واقع در هر استان بر اساس سطح زیر کشت گونه های زراعی در سراسر استان ها انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفتند. البته اطلاعات ثبت شده ملی و داده های موجود در مراکز مدیریت کشاورزی استان ها نیز مورد استفاده قرار گرفت. نظام های تولید موجود با استفاده از تحلیل خوشه ای متمایز شدند. تناوب زراعی رایج در استان های مختلف نیز از پرسشنامه ها استخراج و در جدول مربوطه گنجانده شد.نتایج و بحث: نتایج نشان داد که استان های این کشور تشابه زیادی از نظر مقیاس تخصیص اراضی به کشت غلات دارند. با توجه به تجزیه خوشه ای1، از آنجا که غلات بین حداقل 41.2 درصد (استان میدان وردک) و حداکثر 96.7 درصد (استان کنر)، سطح زیر کشت استان های مختلف را به خود اختصاص داد، مشخص شد که نظام کشاورزی افغانستان عملاً بر کشت غلات و بخصوص گندم استوار است. حبوبات، سبزی ها و صیفی جات، گیاهان صنعتی و گیاهان علوفه ای به ترتیب حداکثر برابر با 14.2، 55.5، 33.4، 38.2 درصد از سطح زیر کشت سایر محصولات عمده کشاورزی را به ترتیب در استان های دایکندی، نیمروز، بلخ و لوگر تشکیل می دهند. مطالعه تناوب های زراعی نشان داد که در اکثر استان ها، غلات کشت غالب بوده و دیگر محصولات از قبیل: حبوبات، سبزی ها و صیفی جات، گیاهان صنعتی و گیاهان علوفه ای به عنوان کشت دوم و همراه با غلات در تناوب قرار دارند. تناوب های زراعی رایج در این کشور نیز عمدتا مبتنی بر کشت گندم بوده و دارای تنوع زیادی نیستند. در افغانستان علاوه بر کشاورزی فاریاب، دیم کاری هم رواج دارد که 32 درصد تمام اراضی زیر کشت را شامل می شود.نتیجه گیری: نتایج بیانگر این است که نظام کشاورزی افغانستان شباهت زیادی به‌ بوم‌نظام های زراعی کشورهای همسایه از جمله ایران داشته و بر مبنای کشت گندم توسعه یافته است. بعلاوه تنوع بوم‌ نظام های زراعی نسبتاً فقیر و مدیریت آنها مبتنی بر زراعت های آبی یکنواخت در تناوب های کوتاه مدت طراحی شده است. همچنین به دلیل توان مالی اندک کشاورزان، تولید در قالب نظام های کم نهاده انجام می شود. بنابراین مهم ترین راهکار برای کشاورزان فقیر که به منابع دسترسی ندارند، بالابردن سطح تنوع گونه ای و ژنتیکی در جهت افزایش تولید بدون نیاز به نهاده های خارجی می باشد.

evaluation of the diversity of agroecosystems in afghanistan

introduction: intensive agricultural systems are mainly monocultures with low sustainability because they neglect the mutual relationships between living organisms and the environment. intensification in spatiotemporal dimensions and uncontrolled use of external inputs have created ecosystems with less diversity and greater vulnerability. afghanistan has an agricultural-based economy and the food security of people is mostly dependent on national agricultural production. however, in recent years food production in the country has been threatened due to complicated political conditions. proper use of biodiversity could enhance crop production in low-input systems. however, so far, no published information is available on this important issue. this study was conducted to evaluate the diversity of afghanistan’s agricultural production at the agroecosystem level.material and methods: in order to carry out this research, a countrywide data set was collected. in this research, the required data were extracted through collected questionnaires from 388 counties in 34 provinces of afghanistan. for this purpose, all provinces and at least 10% of the counties located in each province were selected and evaluated based on the cultivated area of crop species across the provinces. in addition, the national registered information and the data available in the agricultural management centers of the provinces were also used. the existing production systems were differentiated using cluster analysis. the common crop rotations in different provinces were also extracted from the questionnaires and included in the relevant table.results and discussion: the results showed that the provinces of afghanistan are very similar in terms of the proportion of land allocated for cereal crop production. cluster analysis indicated that the cereals cropping system is practiced across the country. according to the cluster analysis, since cereals have been allocated between a minimum of 41.2% (maidan wardak province) and a maximum of 96.70% (konar province) and the agricultural system of afghanistan is based on the cultivation of cereals especially wheat. pulse, vegetables, industrial plants and forage crops respectively formed a maximum equal to 14.2%, 55.5%, 33.4%, and 38.2% of the cultivated area of other major agricultural products, respectively in daikundi, nimroz, balkh and logar provinces. the study of crop rotations showed that in most of the provinces, cereals are the dominant crops and other crops such as pulse, vegetables, industrial plants and forage crops are alternated as second crops along with cereals. common crop rotations in the country are mainly based on wheat cultivation and do not have much variation among provinces. in addition to irrigated agriculture, dryland farming is also prevalent in this country, which includes 32% of all cultivated lands.conclusion: the results showed that the agroecosystems of afghanistan are very similar to the neighboring countries, including iran, and have been developed based on wheat cultivation. also, the diversity is relatively poor at the level of agroecosystems, and their management is designed for the development of uniform irrigated agriculture in short-term crop rotations.also,due to economic problems, agricultural production is managed in the form of low-input systems. therefore, the most logical solution for poor farmers who do not have access to resources is to increase the level of species and genetic diversity in order to increase production without the need for external inputs.