مدلسازی اثرات تغییر اقلیم بر پراکنش ماهی سونگ luciobarbus esocinus در سناریوهای مختلف اقلیمی

سابقه و هدف: ایران یکی از نقاط داغ تنوع زیستی در جهان است، با این حال، گونه‌های ماهیان رودخانه‌ای در این کشور در حال حاضر در معرض تهدید انواع فشارهای انسانی و طبیعی قرار دارند. تغییر اقلیم بعنوان یک تهدید بزرگ در کنار سایر تهدیدها می تواند تاثیر قابل توجهی بر تنوع زیستی ماهیان آب شیرین داشته باشد. در این راستا، پیش‌بینی تغییرات بالقوه زیستگاه در پاسخ به تغییرات اقلیمی برای گونه‌های ماهیان آب شیرین در ایران بسیار ضروری است. این مطالعه با هدف مدل‌سازی پراکنش مکانی ماهی سونگ با استفاده از مدل مکسنت (maxent) در دو مقیاس‌ زمانی (2050 و 2080 میلادی) تحت سناریوهای اقلیمی خوش‌بینانه (rcp2.6) و بدبینانه (rcp8.5) در محیط نرم‌افزاری r می باشد. این گونه از خانواده کپور ماهیان و بومی ایران می‌باشد. این گونه بعنوان ماهی خوراکی بسیار ارزشمند است، اما بدلیل صید بی‌رویه و از بین رفتن زیستگاه تعداد آن ها کاهش یافته و باعث آسیب‌پذیری آن شده‌است. و به دلایل فوق، در طبقه آسیب‌پذیر (vu) اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی ((iucn) international union for conservation of nature) قرار گرفته است (coad, 2018). بنابراین، آگاهی از اثرات تغییر اقلیم بر این گونه، در راستای تعدیل این اثرات و ارائه راهکارهای مناسب حفاظتی جهت تدوین و تنظیم برنامه‌های مدیریتی در آینده امری ضروری تلقی می‌شود.مواد و روش ها: در این مطالعه از مدل maxent برای پیش‌بینی توزیع مکانی ماهی سونگ در دو مقیاس زمانی مختلف (2050 و 2080 پس از میلاد) تحت سناریوهای خوش‌بینانه (rcp2.6) و بدبینانه (rcp8.5) استفاده گردید. برای تحلیل از محیط نرم افزار r استفاده شده است. متغیرهای محیطی شامل شیب، محدوده دمایی سالانه، تجمع جریان، بارندگی سالانه، دمای میانگین سالانه و منطقه زهکشی بالا دست می باشند. داده های مربوط به مشاهدات این گونه از نمونه برداری ها و منابع مختلف کتابخانه ای جمع آوری شده است. عملکرد مدل سازی در پیش بینی توزیع گونه نیز توسط معیار auc (area under the curve) ارزیابی شده است.نتایج و بحث: این مدل عملکرد عالی را در پیش‌بینی توزیع گونه‌ها نشان می‌دهدزیرا مقدار auc  برابر 0.989 بوده است. در بین متغیرهای محیطی، میانگین سالانه دما و شیب بعنوان موثرترین عوامل در تعیین پراکندگی ماهی سونگ بوده اند. علاوه بر این، این مطالعه کاهش پیش بینی شده در محدوده پراکنش این گونه را تحت سناریوهای خوش بینانه و بدبینانه برای سال های 2050 و 2080 نشان می دهد.نتیجه گیری : برای حفاظت از ماهی سونگ، شناسایی و اجرای اقدامات مناسب برای مدیران ضروری است. هدف این اقدامات باید کاهش اثرات تغییرات آب و هوایی و کاهش تهدیدات مرتبط با این تغییرات باشد .

modeling the impacts of climate change on the distribution of the song fish luciobarbus esocinus heckel, 1843 under various climate scenarios

introduction: iran stands out as one of the world's biodiversity hotspots. simultaneously, river fish species within the country face imminent threats from various human activities. climate change, among other challenges, poses a significant risk to the biodiversity of iran.consequently, there is a critical need to anticipate potential habitat changes for freshwater fish species in response to climate change. this study focuses on evaluating the impact of climate change on the habitats of the song fish, a species with economic value and conservation significance. the song fish is currently classified as vulnerable (vu) by the internationalunion for conservation of nature (iucn), making the examination of climate change effects crucial for the future population of this species.material and methods: this study employs the maxent model to predict the spatial distribution of the song fish at two different time scales (2050 and 2080 ad) under both optimistic (rcp2.6) and pessimistic (rcp8.5) climate scenarios. the r software environment was used for the analysis. environmental variables, including slope, annual temperature range, flow accumulation, annual precipitation, annual mean temperature, and upstream drainage area, were considered. the data related to the observations of this species have been collected from sampling and various library sources. modeling performance in predicting species distributionhas also been evaluated by the auc (area under the curve) criterion.results and discussion: the model demonstrated excellent performance in predicting species distribution, as indicated by the high auc (area under the curve) criterion value of 0.989.among the environmental variables, annual average temperature and slope emerge were the most influential factors in determining the distribution of the song fish. furthermore, the study revealed a projected decrease in the distribution range of this species under both optimistic and pessimistic scenarios for 2050 and 2080.conclusion: to safeguard the song fish, it is imperative for managers to identify and implement appropriate measures. these measures should aim to mitigate the effects of climate change and alleviate threats associated with these changes.