مطالعه کمی تاثیرپذیری عرصه‌های طبیعی استان مرکزی از گرده‌افشانی با رویکرد مبتنی بر مدلسازی توزیع

سابقه و هدف: استحصال عسل از کندوهای زنبوران عسل از فعالیت‌های اقتصادی برای جوامع محلی محسوب می‌شود که در اشتغال مستقیم و غیرمستقیم روستاییان و در نتیجه توسعه پایدار این مناطق موثر است. از میان حشرات گرده‌افشان زنبوران نقش بسیار بارزتری دارند و معمولاً محل استقرار کندوها می‌تواند تعیین کننده گستره بهره‌ور از این خدمت اکوسیستمی باشد. در میان زنبوران ایران هیبرید کارنیکا دارای جایگاه ویژه‌ای در استحصال عسل است. علیرغم مطالعات مختلف انجام گرفته بر روی این هیبرید تا کنون مطالعه‌ی به بررسی شرایط مناسب برای جانمایی کندوهای این گونه نپرداخته، لذا این مطالعه به دنبال آن است که مناطق مناسب برای استقرار کندوها و همچنین کاربری/پوشش‌های که از این خدمت استفاده می‌کنند را شناسایی کند. آگاهی به مناطقی که مستعد جانمایی کندو می­تواند یکی از اولویت ­های برنامه­ریزان حوزه کشاورزی و دام‌پروری استان مرکزی باشد.مواد و روش­ ها: در این مطالعه به منظور مدل‌سازی مناطقی که مستعد گرده­افشانی هستند، متغیرهای محیطی که به نحوی بر روی کیفیت و کمیت گرده ­افشانی موثر هستند شناسایی شدند، در این راستا از متغیرهایی مانند تراکم چشمه، ارتفاع، رطوبت توپوگرافی، سایه‌روشن، میانگین اندازه لکه، کاربری/پوشش، تنوع سیمای سرزمین، تراکم حاشیه، فاصله از زمین­ های کشاورزی، میانگین سرعت باد تا ارتفاع 10 متر، زبری پوشش ­گیاهی و تراکم پوشش ­گیاهی استفاده شد. پس از جمع ­آوری نقاط کندوها و پیش ­پردازش، آن­ها برای ورود به مدل‌سازی آماده شدند. از آنجایی‌که در فرآیند مدل‌سازی دسترسی به تمام مناطقی که برای استقرار کندوها امکان پذیر نیست لذا از روش ­های جایگزین مانند روش ­های شبه عدم حضور استفاده شد اما شناسایی مناطق مناسب برای ثبت نقاط شبه عدم حضور نیز می­ تواند تحلیل را با خطا موجه کند لذا ابتدا با استفاده از خروجی مدل­ های فقط حضور، مطلوبیت گرده ­افشانی محاسبه گردید. سپس با کسر مناطق مطلوب از کل سیمای سرزمین در مناطق باقی‌مانده، نقاط شبه عدم حضور به صورت تصادفی ایجاد شد. پس از آماده شدن این دسته از نقاط مدل­ های حضور/ شبه عدم ­حضور آماده اجرا شدند. به منظور ارزیابی مدل­ های توزیع از متغیرهای tpr و شاخص کاپا استفاده شد. tpr که از آن به عنوان حساسیت نیز نامبرده می­ شود مقدار عددی است که درصد نقاط حضوری که مجدداً بعد از اعمال آستانه نقطه حضور شناسایی شده­اند را شناسایی می ­کنند. همچنین برای محاسبه تاثیرپذیری این مجموعه داده از تغییرات محیطی از مدل جنگل تصادفی استفاده شد.نتایج و بحث: مدل ­های فقط حضور در این مطالعه با قدرت مناسبی اجرا شدند. مقدار auc به ترتیب برای مدل­ های bioclim، domian و ماشین بردار پشتیبان تک کلاسه به ترتیب برابر 89/0، 90/0 و 76/0 محاسبه گردید. نتایج حاصل از ارزیابی مدل­ های مورد استفاده نشان داد تمام مدل ­ها به خوبی نقاط حضور کندو را از مناطق شبه عدم­ حضور کندوها پیش ­بینی کرده ­اند و شاخص کاپا برای این دسته از مدل­ ها حداقل برابر 83/0 محاسبه شده است. از طرفی بر اساس معیار tpr بخش زیادی از نقاط کندو مجدداً بعد از اعمال آستانه، کندو شناسایی شده ­اند که این مقدار می­ تواند نشان دهنده سطح خوب پیش­ بینی مدل ­های مورد استفاده باشد. همچنین یافته ­ها نشان داد که تنوع در سیمای سرزمین به نسبت نزدیکی به زمین ­های کشاورزی در کیفیت گرده ­افشانی تاثیر بیشتری دارد و ارتفاع تا 1813 متر از سطح دریا و همچنین سرعت باد 47/3 متر بر ثانیه بهترین شرایط برای حضور کندوها است. از میان شهرستان­ های مختلف اراک، فراهان، خنداب، شازند و خمین بالاترین مقدار مطلوبیت را برای گرده ­افشانی دارند.نتیجه ­گیری: برنامه ­ریزی برای حفاظت از عرصه ­های طبیعی و همچنین مناطق مستعد برای استقرار کندوها می­ تواند با تاکید بر موقعیت مناطق مطلوب در شهرستان­ های اراک، فراهان، خنداب، شازند و خمین باشد. یافته­ های این مطالعه نشان می­ دهد که استفاده از مدل­ های توزیع گونه می ­تواند برای شناسایی مناطق مناسب جهت استقرار کندو و فعالیت گرده ­افشانی موثر باشد. از طرفی تلفیق یافته‌های این دسته مطالعات با سایر داده‌های فضایی که الگوهای سیمای سرزمین را مشخص می‌کنند می‌تواند دید روشنی برای در خصوص تاثیرپذیری سیمای سرزمین در اختیار قرار دهد.

quantitative study of the impact of natural areas of the markazi province on pollination based on a distribution modeling approach

introduction: extracting honey from beehives is one of the economic activities for local communities, which is effective in the direct and indirect employment of villagers and as a result, the sustainable development of these areas. among the pollinating insects, bees play a much more prominent role, and usually the location of the hives can determine the extent of benefit from this ecosystem service. among bees of iran, carnica hybrid (apis mellifera meda) has a special place in honey production. despite various studies conducted on this hybrid, so far none has investigated the suitable conditions for the placement of beehives of this species, so this study seeks to identify suitable areas for the establishment of beehives. awareness of the areas that are prone to beehive placement can be one of the priorities of the planners in the field of agriculture and animal husbandry in markazi province.material and methods: in this study, in order to model the areas that are susceptible to pollination, variables such as spring density, height, topographic humidity, light shade, average spot size, land use/cover, landscape diversity edge density, distance from agricultural land, average wind speed up to a height of 10 meters, roughness of vegetation and vegetation density were used. since it is difficult to access all the areas that are not suitable for the establishment of hives in the modeling process, alternative methods such as pseudo-absence methods were used. however, identifying suitable areas for recording pseudo-absence points can also result in errors. therefore, first, using the output of presence-only models, pollination desirability was calculated. then, by subtracting the desirable areas from the entire surface of the land, pseudo-absence points were randomly created in the remaining areas. after preparation of this group of points, the presence/pseudo-absence models were ready to be implemented. in order to evaluate distribution models, tpr variables and the kappa index were used. tpr, which is also referred to as sensitivity, is a numerical value that identifies the percentage of presence points that are detected again after applying the presence point threshold. also, a random forest model was used to calculate the impact of this data set on environmental changes.results and discussion: the presence-only models in this study were implemented with adequate power. the value of auc was calculated as 0.89, 0.90 and 0.76, respectively, for bioclim, domian and single-class support vector machine models. the results of the evaluation of the used models showed that all models have well predicted the presence of beehives in the areas of pseudo-absence of beehives. the kappa index for this category of models was at least equal to 0.83. on the other hand, based on the tpr criterion, many of the hive points have been detected again after applying the hive threshold, which can indicate a good level of prediction of the used models. also, the findings showed that the diversity of the landscape had a greater impact on the quality of pollination than the proximity to agricultural lands. the height of up to 1813 meters above sea level, as well as the wind speed of 3.47 meters per second, were the best conditions for the presence of beehives. among the different cities, arak, farahan, khandab, shazand and khomein had the highest value for pollination.conclusion: planning for the protection of natural areas as well as areas prone to the establishment of beehives can be done with emphasize on the location of arak, farahan, khandab, shazand and khomein cities. the findings of this study show that the use of species distribution models can be effective in identifying suitable areas for beehive establishment and pollination activity. on the other hand, combining the findings of this group of studies with other spatial data that determine the patterns of the landscape can provide a clear view of the influence of the landscape.