ارزیابی منظر صوتی منطقه 4 کلانشهر تبریز با استفاده از مدل رگرسیون خطی

سابقه و هدف: با پیشرفت علم و تکنولوژی، توسعه و رشد شهرها و گستردگی در پهنه طبیعت، منجر به تخریب محیط زیست و ایجاد آلودگی های زیستی مختلف در جوامع بشری شده است. یکی از بارزترین آلودگی هایی که آسایش ساکنین شهری را تحت تاثیر خود قرار می ­دهد و با سلامت روان افراد جامعه رابطه مستقیم دارد، آلودگی صوتی است که می­ تواند موجب بروز بیماری های روانی، تحریک پذیری، آلرژی و سایر بیماری های مختص اعصاب و روان شود. در این مقاله ارزیابی منظر صوتی منطقه 4 کلانشهر تبریز هدف پژوهش بوده و به بررسی میزان آلودگی صوتی در ساعات پیک فعالیت منطقه 4 کلانشهر تبریز و تاثیر متغیرهای اجتماعی، کالبدی و محیطی در محیط زیست شهری پرداخته شده است.مواد و روش ها: از لحاظ روش تحقیق، این مقاله ترکیبی است از روش‌های توصیفی - تحلیلی، اسنادی و پیمایشی می‌باشد. منطقه 4 کلانشهر تبریز مطابق با روش شبکه مربعی استاندارد (ذکر شده در استاندارد iso1996) با مربع هایی به ابعاد 200×200 متر تقسیم بندی شده و مرکز هر مربع به عنوان ایستگاه برداشت صوتی مشخص گردید. میزان تراز معادل صوت (leq)، در هر ایستگاه به مدت 3 دقیقه، در دو بازه زمانی صبح از ساعت 8 تا 11 صبح و بازه زمانی عصر از ساعت 19 تا 22 شب در ماه های تیر تا آذر سال 1400 اندازه گیری شد. برداشت صوتی با استفاده از دستگاه دسی بل سنج (صوت سنج دیجیتال بنتک مدل gm1357) با سطح فشار صوتی شبکه a با سرعت پاسخ fast انجام گرفت. متغیرهای وابسته این پژوهش میزان تراز معادل صوت (leq) در دو بازه زمانی صبح و عصر و متغیرهای مستقل اجتماعی و کالبدی در این پژوهش، تراکم جمعیتی، تراکم ساختمانی، فاصله از شبکه معابر، فاصله از کاربری اداری و انتظامی، فاصله از کاربری آموزشی، فاصله از کاربری تاسیسات و تجهیزات شهری، فاصله از کاربری تجاری و خدماتی، فاصله از کاربری درمانی، فاصله از کاربری صنعتی، فاصله از اراضی بایر، فاصله از کاربری فضای سبز و فاصله از کریدور هوایی انتخاب شدند. ترسیم هر یک از نقشه های مربوط به متغیرهای وابسته و مستقل منطقه 4 به صورت مجزا در محیط نرم افزار gis انجام گردید و سپس تاثیر هر یک از متغیرهای مستقل بر متغیرهای وابسته با استفاده از مدل رگرسیون گیری خطی در نرم افزار spss مورد ارزیابی قرار گرفت.نتایج و بحث: بررسی های به عمل آمده نشان می دهدکه منظر صوتی منطقه 4 کلانشهر تبریز را سروصدای بازی کودکان، سروصدای ناشی از عبور و مرور وسایل نقلیه و موتور سیکلت، ماشین های حمل زباله هنگام بارگیری سطل های زباله و صدای کارگران ساختمانی در سطح محلات، سرو صدای حاصل از بوق شیپوری موتور سیکلت و سروصدای ویراژ آن و عبور کامیون و کامیونت و وسایل نقلیه موتوری در سطح خیابان ها و محورهای اصلی و سر و صدای تردد و بوق اتوبوس های بین شهری، وسایل نقلیه باری ،کامیون و تریلی های بین المللی در محورهای شریانی درجه 1 (اتوبان پاسداران و جاده سنتو) تشکیل می دهند. ارزیابی متغیرهای مستقل اجتماعی و کالبدی با متغیرهای وابسته (میزان تراز معادل صوت (leq) در دو بازه صبح 8 تا 11 و عصر 19 تا 22)  نشان می­دهد که از 12 متغیر مستقل منطقه 4 کلانشهر تبریز در بازه زمانی صبح ، 9 متغیر مستقل تراکم جمعیتی، تراکم ساختمانی، فاصله از شبکه معابر، فاصله از کاربری اداری و انتظامی، فاصله از کاربری تاسیسات و تجهیزات شهری، فاصله از کاربری درمانی، فاصله از کاربری صنعتی، فاصله از کاربری فضای سبز و در بازه زمانی عصر، 7 متغیر مستقل تراکم جمعیتی، تراکم ساختمانی، فاصله از شبکه معابر، فاصله از کاربری درمانی، فاصله از کاربری صنعتی، فاصله از کاربری فضای سبز و فاصله از کریدور هوایی تاثیر بسزایی در تراز معادل صوت (leq) و میزان آلودگی صوتی منطقه 4 کلانشهر تبریز داشته اند و متغیرهای فاصله از کاربری اداری و انتظامی به دلیل تعطیلی این کاربری در بازه عصر و کاربری تجاری و خدماتی علیرغم جمعیت پذیری بالای این کاربری ولی به دلیل پراکنش بالا در سطح محلات منطقه، فاصله از آن، تاثیری در تراز معادل صوت (leq) ندارند.نتیجه گیری: نتایج ارزیابی مدل رگرسیون خطی متغیرهای مستقل با متغیرهای وابسته (میزان تراز معادل صوت (leq) در هر یک از بازه های زمانی صبح و عصر) نشان می دهد که محلات نیمه شرقی منطقه4 دارای آلودگی صوتی زیاد و محلات نیمه غربی آلودگی صوتی کمتری دارند. در مجموع، منطقه 4 در بازه زمانی عصر آلودگی صوتی بیشتری نسبت به بازه زمانی صبح دارد. در نهایت، راهکارهایی در جهت حذف و کاهش عوامل ایجاد آلودگی صوتی در منطقه 4 کلانشهر تبریز پیشنهاد گرد ید.

evaluation of the soundscape of district 4 of tabriz metropolis using linear regression model

introduction: with the development of sciences and technologies, the growth and expansionof cities led to the destruction of the environment and production of various biologicalpollutions across human societies. meanwhile, noise pollution has been one of the types ofpollution that has adversely affected the comfort of urban residents and is found to be directlyassociated with the mental health of people in society. this type of pollution may cause mentaldiseases, irritability, allergy and other nervous and psychological diseases. this paper aimed toevaluate the noise landscape of district 4 of the metropolitan of tabriz and investigate theamount of this type pollution in the peak hours of activities in this city, as well as the impactsof social, physical and environmental variables on the urban environment.material and methods: this article used a methodology that combined descriptive-analytical,documentary and survey methods. district 4 of tabriz metropolitan was divided into squaresof 200*200 m in dimensions, based on a standard square grid (referred to in the iso1996standards), with the center of each square designated as the noise acquisition station. theequivalent continuous sound level (leq) of each station was measured for 3 minutes at twotimeintervals of 8-11 a.m. and 7-10 p.m. in the months of june to december of 2021. noiseswere acquired by using a decibel meter device (benetech digital sound meter, gm1357model) at a sound pressure level of grid a with a fast response speed. each of the mapspertaining to the independent and dependent variables of district 4 was separately sketched ingis software, and then, the effects of each of the independent variables on dependent variableswere examined by using a linear regression model in spss software.results and discussion: surveys indicated that the noise landscape of district 4 of tabrizmetropolitan consisted of children game noises, noises caused by vehicle and motorcycletraffic, trash trucks when loading trash bins and the sound of construction workers across theneighborhoods, noises caused by motorcycle horns and their swerving noise, the passage oftrucks and vans, as well as motor vehicles, the traffic noise of inter-city buses and their horns,load trucks, international transit trucks on pasdaran highway and santou road, etc. also, thereview of 12 independent and 2 dependent variables indicated that population density, thedistance from construction density and the distance from green spaces and garden uses, at twotime intervals of morning and afternoon, were directly associated with the equivalentcontinuous sound level (leq) and the distance from the pathway grid, the distance fromtreatment uses, the distance from industrial uses, the distance from the barren land and thedistance from the aerial corridor of the metropolitan of tabriz were found to be reversely relatedto the equivalent continuous sound level (leq).conclusion: linear regression model results for evaluating independent and dependentvariables (equivalent continuous sound level (leq)) at each time intervals (morning andafternoon time intervals) indicated that the semi-eastern neighborhoods of district 4 suffer fromhigher noise pollution, while semi-western neighborhoods were dealing with lower amounts ofnose pollution. in sum, district 4 experienced more noise pollution in the afternoon than in themorning. eventually, the solutions suggested to eliminate and reduce the factors that causenoise pollution in district 4 of the metropolitan of tabriz.