اثر تغییر ساختار صنعتی بر انتشار دی اکسیدکربن در استان های ایران: رهیافت اقتصادسنجی فضایی

سابقه و هدف: با توجه به کارکردهایی که محیط ‌زیست برای جامعه بشری دارد، مسئله‌ های مربوط به آلودگی محیط‌ زیست از اهمیت بالایی برخوردار است. آلودگی هوا از جمله مصادیق آلودگی محیط ‌زیست می ‌باشد که در دهه ‌های اخیر بیشتر مورد توجه قرار‌گرفته است. براساس ادبیات اقتصادی، یکی از عامل‌ های مهم در انتشار آلاینده‌ های هوا، صنعتی شدن فعالیت‌ های اقتصادی و ساختار تولید در بخش صنعت می ‌باشد. بر این اساس هدف از این تحقیق، بررسی اثرهای مستقیم و غیرمستقیم (سرریز) تغییر ساختار تولید در بخش صنعت بر انتشار دی اکسیدکربن ناشی از مصرف انرژی می ‌باشد.موارد و روش ‌ها: این تحقیق با استفاده از الگوی اقتصادسنجی فضایی، طی سال‌ های 1394 - 1387، برای 30 استان ایران انجام شده است. برای محاسبه سنجه تغییر ساختار تولید در این مطالعه از سنجه تغییرات ساختاری ارائه شده توسط  lilien (2012)استفاده شده است. قبل از تخمین مدل ابتدا برای بررسی پایایی متغیرها، آزمون ریشه واحد لوین، لین، چو (llc)1 برآورد شده است و در نهایت بعد از انجام آزمون هاسمن و آزمون‌ های تشخیص والد و والد چندگانه طبق نتایج به ‌دست آمده از آزمون ‌های بیان شده مدل دوربین فضایی با اثرهای تصادفی مکانی برآورد شده است.نتایج و بحث: براساس نتایج به ‌دست آمده از آزمون ریشه واحد لوین، لین، چو (llc) همه متغیرهای مدل در سطح پایا هستند. انجام آزمون هاسمن نیز برآورد را به روش تصادفی پیشنهاد می ‌کند. براساس نتایج حاصل از تخمین مدل تاثیر تولید ناخالص داخلی سرانه بر انتشار دی ‌اکسیدکربن مثبت و معنادار می ‌باشد؛ اگر تولید ناخالص داخلی سرانه یک درصد افزایش یابد، انتشار دی ‌اکسیدکربن به مقدار 0.22 درصد افزایش می ‌یابد. تاثیر شدت انرژی بر انتشار دی ‌اکسیدکربن مثبت و معنادار است؛ اگر شدت انرژی یک درصد افزایش پیدا کند، انتشار دی ‌اکسیدکربن 0.06 درصد افزایش می‌ یابد. تاثیر جمعیت بر انتشار دی ‌اکسیدکربن مثبت و معنادار است؛ اگر جمعیت یک درصد افزایش یابد؛ انتشار دی‌ اکسیدکربن 0.95 درصد افزایش می ‌یابد. تاثیر تغییرات ساختار صنعتی بر انتشار دی‌ اکسید‌کربن منفی و بی‌ معنا بوده است؛ این به معنای آن است که ساختار صنعتی در استان‌ های مختلف در راستای کاهش انتشار دی‌ا کسیدکربن تغییر نموده است، اگرچه سهم این تغییرات در کاهش این آلاینده ناچیز بوده است. از سوی دیگر، تاثیرگذاری فضایی تغییرات ساختار صنعتی بر انتشار دی اکسیدکربن منفی و معنادار می‌ باشد. ضریب مربوط به اثرهای سرریزی صنعتی شدن نشان می ‌دهد که اگر سنجه تغییرات ساختار صنعتی به میزان یک درصد افزایش پیدا کند، انتشار دی ‌اکسیدکربن در منطقه ‌های مجاور به مقدار 0.03 درصد کاهش پیدا می‌ کند.نتیجه ‌گیری: تخمین مدل نشان داده است که تغییر ساختار صنعت دارای اثر مستقیم و منفی بر انتشار کربن در استان ‌ها داشته است. این امر نشان می‌ دهد که ساختار صنعت در استان‌ های مختلف به سمت صنایعی تغییر کرده است که میزان انتشار دی ‌اکسیدکربن در آن‌ها کمتر بوده است. یکی از دلیل‌ های این امر می‌ تواند افزایش سهم زیربخش‌ هایی از صنعت باشد که شدت مصرف انرژی آن‌ها پایین است. دلیل دیگر این امر نیز می ‌تواند افزایش سهم بخش ‌هایی باشد که از انرژی ‌های فسیلی با آلایندگی کمتر استفاده می ‌کنند. نتایج دیگر مدل نشان داده است که تغییر ساختار تولید در بخش صنعت استان‌ ها اثرهای غیرمستقیم (سرریزی) منفی بر تولید استان ‌ها داشته است. براساس نتایج مدل، پیشنهاد می ‌شود تا سیاست‌ هایی اتخاذ شود تا انتقال عوامل و منابع از بخش‌ هایی که بازدهی پایین دارند به سمت بخش ‌هایی که بازدهی بالا دارند، صورت گیرد. همچنین سیاست‌ های بهینه ‌سازی مصرف انرژی در زیربخش ‌های صنعتی با شدت انرژی بالا و زیربخش ‌هایی که از سوخت‌ های فسیلی با ضریب انتشار بالا مانند گازوئیل و نفت کوره استفاده می‌ کنند، مورد توجه قرار گیرد.

the effect of changes in industrial structure on carbon dioxide emissions in iranian provinces: a spatial econometric approach

introduction: considering the services  that the environment provides for human society, environmental  pollution related issues have great importance. air pollution is one of the environmental pollutions had more attention in recent decades. according to the economic literature, one of the important factors affected the emission of air pollutants is the industrialization of economic activities and the structure of production in the industry sector. accordingly, the current study  investigated the direct and indirect effects (spillovers) of structural changes in the industrial sector on carbon dioxide emissions from energy consumption. material and methods: this research  was carried out using the spatial econometric model for thirty provinces of iran during 2006-2015. to calculate the index of structural change in production in this study, the index of structural change index presented by lillian (2012)  was used. before estimating the model, , to check the stationarity of the variables, the levin, lin, chou (llc) unit root test was estimated, and finally, after performing the hausman and multiple wald test, , the spatial durbin model  was estimated with spatial random effects.results and discussion: based on the results of the levin, lin, chou (llc) unit root test, all variables of the model  were i (0). hausmann test also  suggested the estimation by random effect method (rf). based on the results of estimating the model, the effect of gdp per capita on carbon dioxide emissions  was positive and significant; if gdp per capita increases by  1%, carbon dioxide emissions will increase by 0.22  %. the effect of energy intensity on carbon dioxide emissions  was positive and significant; if the energy intensity increases by  1%, carbon dioxide emissions will increase by 0.06 %. the effect of population on carbon dioxide emissions  was positive and significant; if the population increases by  1%; emissions of carbon dioxide will increase by 0.95%. the effect of changes in industrial structure on carbon dioxide emissions has been negative. this means that the industrial structure in different provinces has changed in order to reduce carbon dioxide emissions, although the contribution of these changes in reducing this pollutant was small. on the other hand, the spatial impact of industrial structure changes on carbon dioxide emissions  was negative and significant. the coefficient related to the effects of industrial overflow  showed that if the index of changes in the industrial structure increases by  1%, carbon dioxide emissions in adjacent areas will decrease by 0.03 %. conclusion: model estimation has shown that the restructuring of industry has a direct and negative effect on carbon emissions in the provinces. this indicates that the structure of the industry in different provinces has changed to industries with lower carbon dioxide emissions. one of the reasons for this could be the increase in the share of sub-sectors of the industry that have low energy consumption. another reason for this could be the increase in the share of sectors that use fossil fuels with less pollution. other results of the model have shown that the change in the structure of production in the industrial sector of the provinces has had indirect effects (spillovers) on the production of the provinces. based on the results of the model, it is suggested that policies be adopted to transfer factors and resources from low-efficiency sectors to high-efficiency sectors. also, energy efficiency policies in high-energy intensive industrial sectors and sub-sectors that use high-emission fossil fuels such as diesel and fuel oil should be considered.