تحلیل و ارزیابی اقتصادی الگوی مصرف انرژی و میزان انتشار گازهای گلخانه ‏ای در تولید گندم آبی استان اردبیل

سابقه و هدفبشر بدون توجه به نوع انرژی مصرفی، همیشه برای تامین نیازهای اولیه غذایی خود مجبور به صرف انرژی بوده است. انرژی فسیلی فراوان سبب شده است که تامین غذای جمعیت رو به گسترش ممکن شود. رشد جمعیت در سطح بالایی باقی‌مانده ولی منبع های انرژی بویژه انرژی فسیلی در حال کاهش است بنابراین جوامع نیازمند برنامه‌ریزی‌های اساسی در قبال مدیریت مصرف انرژی هستند. این پژوهش با هدف ارزیابی مصرف انرژی و انتشار گازهای گلخانه ‏ای نهاده های حاصل از مصرف ورودی برای تولید گندم آبی در استان اردبیل انجام شد.مواد و روش‌هاجامعه آماری این تحقیق شامل 100 نمونه از کشاورزان گندم‌کار استان اردبیل است که از سه شهرستان بیله سوار، پارس‌آباد و اردبیل که بیش از 70 درصد سطح زیر کشت را داشتند انتخاب گردید. داده‌ها در سال زراعی 97-1396 با استفاده از روش تصادفی، نمونه‌برداری گردید. برای رسیدن به هدف ها، سامانه‌ تولید گندم آبی بر اساس شاخص‌های کارایی، بازده انرژی، سهم انرژی‌های مستقیم و غیرمستقیم و تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر ارزیابی گردید.نتایج و بحث نتایج نشان داد کل انرژی ورودی حدود mj ha-134/38755 بود. در بین نهاده‌های ورودی میزان کود نیتروژن و سوخت دیزل بترتیب با 38/37% و 03/19% بیشترین سهم را داشتند. سهم انرژی مصرفی مستقیم و غیرمستقیم بترتیب حدود 88/39% و 12/60% و انرژی‌های تجدیدپذیر و غیرتجدیدپذیر بترتیب 01/31% و 99/68% از کل انرژی‌های ورودی بود. کارایی مصرف انرژی برای تولید دانه و عملکرد بیولوژیکی گندم آبی بترتیب 67/1 و 99/1 به دست آمد. بهره‌وری انرژی نیز بترتیب 116/0و kg mj-1242/0 برآورد گردید. کل انتشار ch4,n2o و co2 از مزرعه های گندم آبی بترتیب14/517، 65/1و 52/1271 کیلوگرم در هکتار بود. ارزش ناخالص تولید و کل هزینه‌ای تولید گندم آبی در استان اردبیل بترتیب 59268792 و 39015747 ریال در هکتار و نسبت فایده به هزینه 52/1 برآورد گردید که هزینه‌های ثابت و متغیر بترتیب 45/54 و 6/45 درصد بودنتیجه‌گیری پتانسیل گرمایش جهانی (gwp) kg co2eq ha-114/161620 تخمین زده شد. سود خالص حاصل از تولید گندم آبی نیز 23691299ریال بود که نشان دهنده توجیه اقتصادی تولید گندم آبی در استان اردبیل بود. با توجه به نتایج و به منظور کاهش اثرات زیست محیطی نظام تولید گندم به نظر می رسد که می توان از روش های مختلف مدیریت نظام زراعی همچون کاربرد نهاده های آلی، تناوب، کم خاکورزی و بی خاکورزی بر مبنای بهره گیری از اصول کم نهاده برای کاهش این اثرات زیست محیطی بهره جست.