تحلیل و پیش‌بینی تغییرهای کاربری زمین ها در نواحی ساحلی استان گیلان

سابقه و هدفتغییر های کاربری زمین در استان ساحلی گیلان در دهه‌های اخیر مشکل هایی مانند تخریب جنگل و تالاب، فرسایش خاک، کاهش تنوع زیستی، افزایش آلودگی‌های ‌محیط زیستی را بوجود آورده است. با توجه به اهمیت این منطقه بلحاظ ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فرد و استفاده انسان از این محیط برای انواع فعالیت‌های مسکونی، صنعتی و تفریحی لازم است تا از تغییر های صورت گرفته، عامل های موثر بر تغییر ها آگاهی یافته و با پیش‌بینی روند تغییر ها در آینده بتوان از بروز تخریب‌های غیرقابل‌جبران بر محیط‌زیست جلوگیری شود. هدف از پژوهش حاضر، تحلیل تغییر های کاربری زمین های استان گیلان در یک دوره 20 ساله (1375-1395) و پیش‌بینی تغییرها برای 30 سال آینده بر اساس تلفیق شبکه عصبی مصنوعی پروسپترن چندلایه و مدل زنجیره مارکوف با استفاده از مدل‌ساز تغییر سرزمین است.مواد و روش هااز تصویر های ماهواره لندست 5 و 8 سنجنده های) (tm و oli-tirs) (مربوط به سال‌های 1375، 1385، 1395 استفاده گردید. نقشه‌های پوشش زمین ها برای سال‌های یادشده در 5 طبقه جنگل، مرتع، کشاورزی، منبع های آب و مسکونی با به‌کارگیری روش بیشترین احتمال تهیه شد. آشکارسازی تغییر ها انجام و سپس مدل‌سازی پتانسیل انتقال با استفاده از الگوریتم پروسپترون چندلایه شبکه عصبی مصنوعی با استفاده از 13 متغیر مستقل و 7 زیر مدل برای مدل‌سازی تغییر های کاربری زمین ها برای سال 1395 صورت پذیرفت و سپس با روش زنجیره مارکوف نقشه کاربری زمین ها برای سال 1395 با ضریب 98/0 پیش‌بینی شد. درنهایت الگوی کاربری زمین های استان گیلان برای سال 1425 بر اساس آن شبیه‌سازی شد.نتایج و بحث نتایج به‌دست‌آمده از بررسی و پیش‌بینی تغییر های کاربری زمین ها در دوره اول (1375-1385) بیانگر این بود که کاربری مسکونی با 72/7702 هکتار افزایش بیشترین تغییر ها را در بین دیگر کاربری ها دارد. در این تغییر ها، کاربری کشاورزی بیشترین سهم را داشته است ‌بطوری‌که 7663 هکتار از این زمین ها به منطقه های مسکونی تبدیل‌شده است. در دوره دوم (1385-1395) کاربری مسکونی همانند دوره قبل با نرخ تغییر های سالیانه 73/633 هکتار بیشترین تغییر ها را در این دوره داشته است. در کل دوره مطالعاتی از سال 1375 تا سال 1395 زمین های مسکونی از 57/12157 هکتار در سال 1375 به 59/26197 هکتار در سال 1395 رسیده که زمین های کشاورزی بیشترین سهم را در تبدیل منطقه های ساخته‌شده دارا بوده است.نتیجه‌گیری روند تغییر های کاربری زمین نشان می‌دهد که این روند از گذشته شروع‌شده و در آینده نیز ادامه خواهد داشت بصورتی که نتایج آشکارسازی تغییر ها از پیش‌بینی کاربری زمین برای 30 سال آینده بیانگر افزایش کاربری مسکونی به میزان 51/17931 هکتار و کاهش سطح زمین های کشاورزی، جنگلی و مرتعی خواهد بود. با توجه به این نتایج می‌توان گفت ارزیابی به‌موقع و دقیق این تغییر ها به تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی بهتر می‌انجامد.